Наманган давлат университети педагогика факультети

Марказий нерв системасининг касалликлари. Бош ва орқа мияни устидан ўраб турган пардаларнинг яллиғланиши менингит деб аталади. Бу касалликни кўпинча менингокок деб аталувчи микроблар қўзғатади. Бундан ташқари, у грипп, ўрта қулоқнинг йирингли яллиқланиши, ўпка сили касалликлари туфайли ҳам содир бўлиши мумкин. Бунда беморнинг боши оғрийди, тана ҳарорати кўтарилади, кўнгли айниб, қайт қилади. Қўл-оёқлари ва бўйин мускулларининг таранглиги ортади. Хасталик оғир кечганда бемор ҳушини йўқотислиши ва унда тиришиш белгилари юзага келиши мумкин..
Бош мия тўқимасининг яллиғланиши энсефалит деб аталади. Бу юқорида айтилган менингит касаллигини ўз вақтида даволанмаслик туфайли ёки грипп, қизамиқ, сувчечак, қулоқнинг йирингли яллиғланиши ва бошқа хасталиклар оқибатида юзага келиши мумкин. Бу хасталикда беморнинг тана ҳарорати кўтарилади, умумий аҳволи оғирлашади, қўл-оёқлари қалтирайди, юз мускуллари пирпирайди, вақт-вақти билан титраш, ҳушни йўқотишли ҳолатлари содир бўлади. Бош миянинг яллиғланган соҳасидаги нерв марказларининг фаолияти бузилиши туфайли улар томонидан бошқариладиган ички аъзолар ҳам фалажланиб қолади. Бунда мускулларнинг таранглиги ортиб, бир томондаги қўл-оёқ тарашадек қотиб, ҳаракатсизланиб қолади. Юз ва қовоқ мускуллари фалажланиши туфайли юзнинг бир томони осилиб, оғиз чаккаси тортилиб, юқори қовоқнинг осилиб қолиши ҳолатлари юзага келади.
Орқа раия тўқимасининг яллиғланиши миелит деб аталади. Бу касаллик кўпинча болаларда учрайди, уни махсус вируслар қўзғатади ва полиомиелит касаллигига сабаб бўлади. Миcлит - орқа мия нерв ҳужайраларининг яллиғланиши, потт - кўп деган маънони билдиради, яъни полиомиелит орқа мия бир нечта сегментлари нерв тўқимасининг яллиғланишидир. Касалликнинг белгилари орқа миянинг зарарланган сегментлари томонидан бошқариладиган ишчи аъзоларнинг сезувчанлиги ва ҳаракатланиши сусайиши ёки бутунлай йўқолишидан иборат. Масалан, қўл-оёқ мускуллари ишини бошқарадиган нерв ҳужайралари зарарланса, мазкур қўл ва оёқда олдин оғриқ сезилиб, сўнгра улар фалажланиб қолади. Мускулларнинг таранглиги йўқолиб, қўл-оёқ латтадек осилиб қолади (бош мия тўқимаси зарарланиши туфайли содир бўладиган фалажликда эса қўл-оёқ мускулларининг таранглиги ортиб, улар тарашадек қотиб қолади). Юқоридаги хасталик белгилари сезилиши биланоқ асаб касалликлари шифокорига мурожаат қилиш керак.