Наманган давлат университети педагогика факультети

Невроглия
Невроглия марказий нерв системасида бириктирувчи тўқима вазифасини бажаради. Невроглия деб аталишининг сабаби ҳам шунда (глия сўзининг асл маъноси елим демакдир). Невроглия асосан уч тоифадаги ҳужайралардан иборат.
1. Астроцитлар – ўсиқчалари кўп йирик хужайралар. Улар макроглия ёки эктоглия деб ҳам юритилади. Астроцитлар ката ва нотўғри шаклдаги ядрога эга бўлиб, марказий нерв системасининг кул ранг моддасида кўпроқ учрайди.
2. Олигодендроцитлар – кам ўсиқчали йирик ҳужайралардир. Улар олигоден­д­рог­лия ёки олигоглия деб ҳам юритилади. Бундай ҳужайраларнинг ядроси юмалоқ шаклда бўлиб, астроцит ядросидан кичикроқдир. Олигодендроглиоцитлар асосан марказий нерв системасининг оқ моддасида учрайди.
3. Микроглия – майда, кам ўсиқчали ҳужайралардир. Микроглия 2-3 дона сершох ўсиқчаларга эга бўлиб, марказий нерв системасида бир текисда таркалган бўлади.
Эпендима – ҳужайралари бош мия қоринчалари деворини парда каби ўраб туради. Бу ҳужайралар бир-бирига ёнма-ён жойлашган цилиндрик эпителий бўлиб, унинг ўсиқчалари эпендима ости қаватида глия хужайра ўсимталари билан бирлашиб, умумий глиоз чигали ҳосил қилади. Эпендима ва субэпендима қаватлари анатомик, эмбриологик ва функционал жиҳатдан ягона ва мураккаб парда ҳисобланади. Субэпендима қаватда асосан толали аст­роцитлар жойлашган.
Невроглиянинг функцияси. Астроцит ва олигодендроглиоцитлар таянч, нерв ҳу­жай­раларини озиқ моддалар билан таъминлаш ва барьер (тўсиқ) функциясини бажаради. Нобуд бўлган нерв ҳужайраларининг ўрни ҳам невроглия ҳужайраларининг бўлиниб кў­па­йиши ҳисобига тўлиб туради. Микроглия эса асосан фагоцитоз функциясини бажаради ва нерв тўқимасининг ҳар хил патологик жараёнлар натижасида нобуд бўлган қолдиқларини вена қон томирларига чиқариб ташлайди.


3-Мавзу. Бош миянинг катта ярим шарлари. Бош мия ва орқа мия нервлари мавзусидаги маърузанинг технологик ҳаритаси