Наманган давлат университети педагогика факультети

Функциянол тизим- бу бир вазифани бажариш учун бир қанча анатамик ҳамда физиологик тузилмаларни бирлаштирадиган динамик тузилма бўлиб, турли нерв системаларида жайлашган. Психологлар (А.Р.Лурия, А.Н.Леантев) доимий равишда Олий психик функсияларнинг физиологик негизи марказий нерв системоси ёки унинг алохида қисмлари бўлиб қолмосдан, балки мия қобиғидаги функция нол системанинг биргаликда ишлаши деб таъкидлаганлар. Бола ҳаёт фаолияти жараёнида ушбу функция нол системанинг шаклланиши, секин-асталик билан мураккаб характерга эга бўлиб, функциянол боғлиқлик мустаҳкамланади. Ушбу илмий психикасини ривожланиши ҳақидаги тасаввурларни ўзгартирди. Физиалаг ва Психологларнинг тадқиқатларидан кўришимиз мумкинки, алохида функсиялар системосининг етилганлиги маълум бир ривожланиш даврида бир хил эмос: баъзи системалар шаклланиб бўлган, баъзилари эса энди шаклланади. Шунга кўра, функсияларнинг ривожланиш тизими бир хил эмос экан, деб хуласалаш мумкин. Ҳар бир функциянол система, хатто алохида зоналари ўзининг ривожланиш дастурига эга, лекин улар бир бутунликда иш олиб боришади. Ҳар бир ёш даврда маълум бир функциянол система етуклик даражасида бўлиши керак, акс ҳолда ушбу системалар фаолияти ўзро алоқадарликда амалга оширила олмайди (Л.А.Бадалян). Шундай қилиб, психик жараёнлар ва шахс хусусиятлари бош миянинг алохида қисм ёки зоналарид етуклик натижаси ҳисабланмайди. Улар антагенезда тўпланади ҳамда боланинг ижтимаий ривожланиш вазиятига боғлиқ бўлади.
Л.С.Выгодский ўзидан олдингиларни (Г.Й.Трашин, А.С.Грибаев, Э.Сеген, М.Мантессари ва бошқалар) ишларини умумлаштирди ҳамда Аномал ривожланиш кансепсиясини ишлаб чиқди. Ушбу кансепсиянинг асосига психолого ривожланишнинг маданий-тарихий назарияси киради, буни Л.С.Выгодский ривожланишнинг нармол ҳусусиятларини ўрганиб ишлаб чиққан. Л.С.Выгодскийнинг Аномал ривожланиш кансепсиясининг асосий белгилари ҳозирги кунда ҳам ўз аҳамиятини йўқатмаган. Улар ХХ асрнинг 50-90 йиллардаги Т.А.Власава, Ж.И.Шиф, В.И.Лубовский, В.В.Лебединский, Е.М.Мостюкававу бошқа олимларнинг ишларида ўз ривожини топган.