Наманган давлат университети Наманган муҳандислик-қурилиш институти

4.3. Кичик бизнес субъектлари фаолиятини прогнозлаш ва ишбилармонлик муҳитини янада ривожлантириш

Ҳозирги кунда кичик бизнес ва хусусий тадбиркорликнинг ЯИМдаги улушини ўсиб бораётганлигини эътиборга олсак, ушбу соҳа ривожланишига ва тараққий этишига эътибор қаратиш ҳамда фаолиятини тартибга солишни тақозо этади. Тартибга солиш учун эса ушбу соҳа фаолиятини юқорида таъкидланганидек, чуқур ўрганиш ва таҳлилларни олиб бориш лозим. Бунинг учун тадқиқотда кичик бизнес ва хусусий тадбиркорлик фаолияти томонидан ишлаб чиқарилган ялпи маҳсулоти ҳажмининг ўзгаришига кичик бизнес субъектлари фаолиятини таъсирини ҳамда боғлиқлигини эконометрик таҳлил қилиш ва илмий асосланган хулосалар чиқариш мақсадга мувофиқдир.

Шу маънода тадқиқот ишида 2000—2018 йилларда Ўзбекистон Республикасида кичик бизнес ва хусусий тадбиркорлик фаолияти томонидан ишлаб чиқарилган ялпи маҳсулоти — Y ўзгаришига таъсир этувчи кичик бизнес ва хусусий тадбиркорлик томонидан энг кўп фаолият юритаётган тармоқлар жумладан, саноатда ишлаб чиқарилаётган маҳсулот ҳажми — Х₁, савдо — Х₂, қишлоқ, ўрмон ва балиқ хўжалиги — Х₃ ва ушбу соҳада банд аҳоли сони кўрсаткичлари — Х₄ танлаб олинди. Авваламбор, ушбу омилларнинг корреляцион боғланишини текшириб, уларни тўғри танланганига ишонч ҳосил қилиш лозим (4.1-жадвал).
4.1-жадвал


Кичик бизнес ялпи маҳсулот ҳажми ўзгаришига омиллар таъсирининг корреляцион боғланиш даражаси

	Y	X1	X2	X3	X4
Y	1
X1	0,99494397	1
X2	0,99929467	0,72354892	1
X3	0,99835408	0,65307762	0,697119377	1
X4	0,79873849	0,74832965	0,70653321	0,799122211	1

4.1-жадвал маълумотларидан кўринадики, Ўзбекистон Республикаси кичик бизнес ялпи маҳсулот ҳажми ўзгаришига таъсир этувчи омиллар жуда кучли боғланган ва таъсир этувчи омиллар ўртасидаги боғланишларда _{ } шартга кўра, мультиколлениарлик мавжуд эмас. Бу эса омиллар тўғри танланганлигидан далолат бериб, кейинги ушбу омиллар ўртасидаги регрессия тенгламасини ва уни ишончлилигини текшириш учун Eviews дастуридан фойдаланамиз.

4.2-жадвал