|
Жаҳон банки «Doing Business» гуруҳининг тадқиқотлари асосида
МДҲ таркибидаги мамлакатлар рейтинги 225
Мамлакатлар
|
2006
|
2007
|
2008
|
2009
|
2010
|
2011
|
2012
|
2013
|
2014
|
2015
|
2016
|
2017
|
2018
|
2019
|
2020
|
Грузия
|
100
|
37
|
18
|
15
|
11
|
12
|
16
|
9
|
8
|
15
|
24
|
16
|
9
|
6
|
7
|
Литва
|
15
|
16
|
26
|
28
|
26
|
23
|
27
|
27
|
17
|
24
|
20
|
21
|
16
|
14
|
11
|
Эстония
|
16
|
17
|
17
|
22
|
24
|
17
|
24
|
21
|
22
|
17
|
16
|
12
|
12
|
16
|
18
|
Латвия
|
26
|
24
|
22
|
29
|
27
|
24
|
21
|
25
|
24
|
23
|
22
|
14
|
19
|
19
|
19
|
Қозоғистон
|
86
|
63
|
71
|
70
|
63
|
59
|
47
|
49
|
50
|
77
|
41
|
35
|
36
|
28
|
25
|
Россия
|
79
|
96
|
106
|
120
|
120
|
123
|
120
|
112
|
92
|
62
|
51
|
40
|
35
|
31
|
28
|
Озарбайжон
|
98
|
99
|
96
|
33
|
38
|
54
|
66
|
67
|
70
|
80
|
63
|
65
|
57
|
25
|
34
|
Арманистон
|
46
|
34
|
39
|
44
|
43
|
48
|
55
|
32
|
37
|
45
|
35
|
38
|
47
|
41
|
47
|
Молдова
|
83
|
103
|
92
|
103
|
94
|
90
|
81
|
83
|
78
|
63
|
52
|
44
|
44
|
47
|
48
|
Белоруссия
|
106
|
129
|
110
|
85
|
58
|
68
|
69
|
58
|
63
|
57
|
44
|
37
|
38
|
37
|
49
|
Украина
|
124
|
128
|
139
|
145
|
142
|
145
|
152
|
137
|
112
|
96
|
83
|
80
|
76
|
71
|
64
|
Ўзбекистон
|
138
|
147
|
138
|
138
|
150
|
150
|
166
|
154
|
146
|
141
|
87
|
87
|
74
|
76
|
69
|
Қирғизистон
|
84
|
90
|
94
|
68
|
41
|
44
|
70
|
70
|
68
|
102
|
67
|
75
|
77
|
70
|
80
|
Тожикистон
|
М/й
|
133
|
153
|
159
|
152
|
139
|
147
|
141
|
143
|
166
|
132
|
128
|
123
|
128
|
106
|
Туркманистон
|
Маълумотлар берилмаган
|
Тожикистон ўз ислоҳотларида бизнес юритиш қулайлигига доир мотивацияни Ўзбекистондан олди. Масалан, DB-2020 ҳисоботида «...қўшни Ўзбекистондаги иқтисодий ўзгаришларни кузатган Тожикистон Президенти бизнесни юритиш қулайлиги бўйича мамлакатнинг обрўсини оширишга алоҳида қизиқиш билдирди»226 деб эътироф этилди.
Жаҳон Банки (ЖБ) ҳамда Халқаро Молия корпорацияси (ХМК) ҳисоботларида айнан сўнгги (2016-2019) йилларда Ўзбекистон ўз ислоҳотларида кичик бизнесни давлат томонидан тартибга солиш бўйича амалга оширилаётган чора-тадбирларга жиддий эътибор қаратаётганлиги, ижобий изоҳлар билан эътироф этилди. Буни 2006-2019 йиллар мобайнида Ўзбекистон ўз рейтингини 62 поғонага кўтарганлиги яққол кўрсатиб турибди (2.13-жадвал).
2.13-жадвал
«Doing business-2006» ҳисоботи кўра Ўзбекистон ва ундан юқорида турган давлатлар рейтингларида DB-2020 бўйича ўзгаришлар227
Мамлакат
|
2006
|
2007
|
2008
|
2009
|
2010
|
2011
|
2012
|
2013
|
2014
|
2015
|
2016
|
2017
|
2018
|
2019
|
2020
|
Ўзбекистон
|
138
|
147
|
138
|
138
|
150
|
150
|
166
|
154
|
146
|
141
|
87
|
87
|
74
|
76
|
69
|
Афғонистон
|
122
|
162
|
159
|
162
|
160
|
167
|
160
|
168
|
164
|
183
|
177
|
183
|
183
|
167
|
173
|
Яман
|
90
|
98
|
113
|
98
|
99
|
105
|
99
|
118
|
133
|
137
|
170
|
179
|
186
|
187
|
187
|
Покистон
|
60
|
74
|
76
|
77
|
85
|
83
|
105
|
107
|
110
|
128*
|
138
|
144
|
147
|
136
|
108
|
Сурия
|
121
|
130
|
137
|
137
|
143
|
144
|
134
|
144
|
165
|
175
|
175
|
173
|
174
|
179
|
176
|
Ливан
|
95
|
86
|
85
|
99
|
108
|
113
|
104
|
115
|
111
|
104*
|
123
|
126
|
133
|
142
|
143
|
Бангладеш
|
65
|
88
|
107
|
110
|
119
|
107
|
122
|
129
|
130
|
173
|
174
|
176
|
177
|
176
|
168
|
Фикримизча, Ўзбекистон чорак аср мобайнида бундай натижаларга эришди. Мустақилликнинг илк йилларидан Республикамизнинг Биринчи Президенти томонидан тадбиқ этилган «ўзбек модели» асосидаги тамойиллар, ислоҳотларнинг жадал амалга оширилишида дастуруламал бўлди. Бозор иқтисодиётига ўтишда давлат томонидан тартибга солиш чора-тадбирлари босқичма-босқич амалга жорий этилди. Бугунги кунда модернизациялаш ва диверсификациялаш жараёнларида иқтисодиётнинг янада эркинлаштириш тенденциялари давом этмоқда.
Бироқ, шундай давлатлар борки, уларнинг иқтисодиёти бир неча асрлар давомида бозор тизимига асосланган бўлса-да, уларнинг иқтисодий жиҳатдан ривожланиш даражалари сезиларсизлигича қолмоқда. Масалан, Афғанистон DB-2019 ҳисоботида 167-ўринда бўлган бўлса, DB-2020 ҳисоботида 173-ўринга тушиб қолди. Шунингдек, Яман (187-ўрин), Сурия (176-ўрин), Покистон (108-ўрин), Ливан (143-ўрин), Бангладеш (168-ўрин) каби мамлакатларда сиёсий омилнинг салбий таъсири устуворроқ десак, хато қилмаган бўламиз228. Қолаверса, тинчликнинг барқарор эмаслиги бу каби мамлакатларининг макроиқтисодий кўрсаткичларига ўзининг салбий таъсирини кўрсатган. Ушбу мамлакатларда ишбилармонлик муҳити равон қулай ҳолатга келиши қийин кечмоқда.
Нафақат сиёсий омил балки, тадбиркорлик фаолияти билан шуғулланиш учун бизнес субъектларига иқтисодий эркинлик яратувчи, ижтимоий-иқтисодий, ҳуқуқий жиҳатдан қулай муҳитни яратиш қийин бўлмоқда. Натижада бу каби мамлакатларга инвесторларнинг ишончи сезиларли бўлмаяпти. 2.12-расмда шу давлатларга тегишли рейтингларнинг 10 йил мобайнида ўзгарган ҳолати келтирилган. 2006 йил ҳолатида Ўзбекистон рейтинги айнан расмда келтирилган давлатлар рейтингларида охирги ўринда бўлган. 2.12-расм натижаларидан келтирилган давлатлар орасида фақат Ўзбекистон рейтингида ўсиш тенденцияси мавжуд.
«DB-2019» ҳисоботига кўра Афғонистон рейтинги аввалги йил ҳисоботига кўра 23 поғонага кўтарилган бўлса, «DB-2020» ҳисоботида 6 поғонага йўқотиш мавжуд. «DB-2020» ҳисоботи ушбу мамлакат «DB-2007» ҳисоботида эришган рейтингидан 11 позицияга пастдир. Жумладан, Афғонистон 2017 йилда 183-чи ўринни эгаллаган ҳолда, 2006 йилга (122-ўрин) нисбатан олганда, 61 позицияга пасайган. Афғонистонда бизнесни юритиш бўйича рейтинг кўрсаткичлари 2007-2013 йилларда тўлқинсимон тарзда бўлса-да, бир оз ўсган. Бироқ, 2013 йилдан бошлаб рейтинг суръатлари пасайган (2.12-расм). «Мамлакатнинг бошқарув тизими ташқи ёрдамга тўлақонли муҳтож бўлиб, ўз иқтисодиёти олидида турган сиёсий ва ижтимоий-иқтисодий вазифаларни мустақил ҳал қила олмайди»229.
2.12-расм. Жаҳон банки «Doing business» гуруҳининг таҳлилига кўра
Do'stlaringiz bilan baham: |
