Namangan davlat universiteti kimyo kafedrasi organik birikmalarning tuzilish nazariyasi

Tajriba №2. Benzolning erituvchilarda erishi. Ishning bajarilishi: Uchta probirkaning har biriga 1 ml dan benzol solib, birinchisiga 2 ml suv, ikkinchisiga 2 ml spirt, uchinchisiga 2 ml efir qo’shiladi va yaxshilab chayqatiladi. Aralashmalar tingach, suvli probirkada ikki qatlam, qolgan probirkalarda esa bir jinsli eritma hosil bo’ladi. Demak suvda erimaydi, organik erituvchilarda esa yaxshi eriydi.
Tajriba №3. A romatik uglevodorodlarga bromning ta’siri.Ishning bajarilishi:a). Probirkaga 1 ml bromli suv va 1 ml benzol solib aralashtiriladi. Aralashma tingach, benzol suvning yuzasiga chiqib, sariq rangga bo’yaladi. Suv esa rangsizlanadi.

Brom benzolda nisbatan yaxshi eriydi, shuning uchun chayqatilganda benzol qatlamiga o’tib, uni sariq rangga bo’yaydi. Bromning qo’sh bog’larga birikish reaksiyasi yuz bermaydi.

b). Probirkaga 2 ml benzol solib, ustiga bir neja tomchi brom va ozgina temir qirindisi (katalizator) solinadi va aralashma chayqatiladi. Bunda benzol halqasidagi vodorodlarning almashinish reaksiyasi sodir bo’lib, brombenzol, o- dibrombenzol va n-dibrombenzollar hosil bo’ladi.

v). Probirkaga 2 ml toluol va bir necha tomchi brom solib chayqatiladi. Brom asta-sekin rangsizlanib, orto- va para- bromtoluollar hosil bo’ladi:

Toluol molekulasida radikal borligi uchun o’rin olish reaksiyalariga oson kirishadi.

g).Probirkaga 5 ml toluol va 1 ml brom quyib, shtativga o’rnatiladi. Keyin aralashmaning yuqori qismi qora qog’oz bilan berkitiladi, pastki qismi esa bir neja sm masofadan elektr lampa bilan yoritiladi.Bir necha qaqiqadan so’ng yoritish to’xtatiladi va qora qog’oz olib tashlanadi. Bunda reaksion aralashmaning yorug’lik nurlari ta’sir qilgan pastki qismida bromning rangsizlanganligini, yuqori qismida esa bromning rangi saqlanib qolgani kuzatiladi.