Namangan davlat universiteti b. T. Ataxanov, M. B. Isabayev fuqarolik jamiyati fanidan

D 
DA‟VO
— o‗zining buzilgan yoki baxs yuritilayotgan huquqini himoya qilish 
uchun sud, arbitraj yoki hakamlar sudiga rasmiy murojat. 
DAOSIZM 
— (xitoycha 
«dao»
so‗zidan – yo‗l) qadimgi xitoy falsafasidagi 
yo‗nalishlardan biri; dao haqidagi ta‘limot. Eramizdan avvalgi VI-V a.larda shakllangan. 
Asoschisi Lao-Szi. Tabiat bilan hamoxang yashashga undagan. U zulmga qarshi chiqadi, 
ibtidoiy munosabatlarga qaytishga undaydi. 
DAUNING-STRIT 
(
Downing Street
) — London markazidagi ko‗cha. D.-s.da 
Buyuk Britaniya bosh vaziri qarorgohi, shun., Tashqi ishlar vazirligi va Hamdo‗stlik 
ishlari bo‗yicha vazirlik idorasi joylashgan. Ba‘zan mamlakat hukumatini, Kabinetni 
nomlash uchun ham qullanadi. 
DAVLAT 
(ar. boylik, hokimiyat) — 1) keng ma‘noda – muayyan hududda 
yashovchi va oliy hokimyat organi tomonidan taqdim etiluvchi va uyushtiriluvchi 
odamlar jamoasi. Bu ma‘noda u mamlakat va xalqni ifodalaydi. Mas., o‗zbek davlati; 2) 
siyosatshunoslikda, tor ma‘noda – muayyan hududda oliy hokimiyatga ega tashkilot, 
muassasalar tizimi. U boshqa siyosiy tashkilotlar bilan bir qatorda (mas., siyosiy partiya, 
harakatlar) mavjud. D. jamiyatni o‗z qonun-qoidalariga ko‗ra idora qiladi, turli tip, 
shakllarda tashkil topadi. D. va uning kelib chiqishi, rivojlanish bosqichlari, mohiyat va 
vazifalari haqida turlicha fikrlar mavjud. D.ning vazifasi yovuzlikka qarshi yaxshilik, 
tinchlik va insonlarning baxtli saodatli hayotini ta‘minlashdir. Aristotel ham, Forobiy 
ham insonlar hayotiy zarur masalalarni echishda va o‗z ezgu orzulariga erishishlarida 
tabiat insonga ato etgan huquqlar (dunyoga kelish, yashash, oila qurish va h.k.) asosida 
D.ga birlashadilar, deb hisoblagan. D.ga jamiyatda tinchlikni, tartibni ta‘minlovchi, 
jamiyatni idora qiluvchi hokimiyat sifatida qaragan. D. ichki tizimiga ega, o‗z 
vakolatlarini amalga oshirish uchun maxsus organlarga ega. D. odamlarning va jamoat 
guruhlarining qo‗shma faoliyati va munosabatlarini tashkil etadi, ularni yo‗naltiradi va 
nazorat qiladi. D. uch asosiy funksiya ega; 1) Tashkiliy – jamiyat birligini saqlash va 
mustahkamlash, tartibni saqlash, munosabatlarni boshqarish). 2) Spetsifik – Davlat 
siyosatini va milliy manfaatlarini majburiy bajarishga qaratilgan siyosatni olib borish). 3) 
Huquqiy – uning maqsadi huquqiy tizimni yaratish va uni boshqarish, qonun chiqarish, 
ijroiya va sud hokimiyati, davlat apparati vakolatilarini chegaralash va b.rishdir. Bu 
funksiyalarning barchasi ichki (jamiyat ichidagi faoliyat) va tashqi (davlatlararo 
munosabatlar) turlarga bo‗linib, bir-biri bilan o‗zaro bog‗liq va bir-biriga bevosita 
tobedir.