Namangan davlat universiteti b. T. Ataxanov, M. B. Isabayev fuqarolik jamiyati fanidan

TEXNOKRATIYA
(yun. 
techne
san‘at, hunar, mahorat va ...
kratiya
) — 1) ijtimoiy 
tafakkurdagi oqim, unga ko‗ra, jamiyat butunlay ilmiy-texnika tafakkuri prinsiplari bilan 
boshqarilishi mumkin; texniklar, muhandislar va olimlar (texnokratlar) ilmiy-texnika 
tafakkurining namoyandalari bo‗lib, korxonalar va umuman jamiyatdagi barcha 
hokimiyat tadbirkorlar va siyosatchilardan ularga o‗tishi kerak. Texnokratik 
konsepsiyalar hozirda ijtimoiy ishlab chiqarishda fan va mutaxassislar mavqeining oshib 
borayotganligini aks ettiradi. T.ning barcha ko‗rinishlariga xos bo‗lgan belgi ijtimoiy 
jarayonlarni texnika va boshqa tor ixtisoslashgan mezonlar asosida boshqarishga 
e‘tiborni kuchaytirib, siyosatning qadriyatli - axloqiy o‗lchovlariga kam ahamiyat 
berishdir; 2) monopoliyalashtirilgan ishlab chiqarish va davlat apparatining yuqori 
mulozimlari - mutaxassislar qatlamini bildiradi; 3) XX asrning 30-yillarida AQSHda 
vujudga kelgan ijtimoiy harakat. U milliy miqyosda ishlab chiqarishni ilmiy rejalashtirish 

---

289 
natijasida sanoat to‗ntarishi yordami bilan umumiy farovonlikka erishishni maqsad qilib 
qo‗ygan (rahbarlari G. Loeb, G. Skot). Harakat XX asrning 40-yillar boshida barbod 
bo‗lgan. 
TEXNOKRATIZM
(yun. 
texnika 
– san‘at, ustalik va 
kratos 
– hokimiyat 
so‗zlaridan olingan) — texnik mutaxassislarning ilmiy bilimi asosida butun jamiyatning 
manfaatlarini himoya qiluvchi, siyosiy hokimiyatni o‗rnatilishi haqidagi sotsiologik 
konsepsiya. Dastavval, T. g‗oyasi amerikalik iqtisodchi va sotsiolog Torsteyn 
Veblenning, ―Muhandislar va baholar sistemasi‖ deb nomlangan asarida ilgari surilgan. 
Uning fikricha, XX asrda sodir bo‗layotgan, ishlab chiqarishdagi inqilobiy o‗zgarishlar 
jamiyat hayotida muhim o‗rin tutadi va shuning uchun butun xalq xo‗jaligini va umuman 
jamiyat boshqaruvini kelajakda texnik ziyolilar qo‗liga berish kerak.