Namangan davlat universiteti arxivshunoslik kafedrasi


be ,  kof,  jim,  ze



Download 0,88 Mb.
Pdf ko'rish
bet11/83
Sana23.01.2022
Hajmi0,88 Mb.
#406016
1   ...   7   8   9   10   11   12   13   14   ...   83
Bog'liq
orta osiyo poleografiya epigrafika va memorchilik tarixi

be



kof,  jim,  ze

  harflari  yordamida 

yozilavergan. Xuroson hududida arab yozuvini birinchi bo‗lib kim va qaerda fors 




 

 

tili ishlatilagnligi noma'lum. Lekin har holda bu jarayon Xurosonning har yer-har 



yerida  stixiyalik  ravishda  amalga  oshgan  bo‗lsa  kerak.  Bu  yozuvni  qo‗llashga 

hukmronlarning  ma'muriy-xo‗jalik  ehtiyojlari  ham  sabab  bo‗lgan  bo‗lsa  kerak, 

chunki arab yozuvi mahalliy yozuvlarga qaraganda soddaroq, ishlatishga qulayroq 

va tez yozish uchun mos yozuv bo‗lgan. 



O‘ra  Osiyoda  arab  paleografiyasining  takomillashuvi  bosqichlari. 

Arab 


harflari  asosidagi  fors  va  turkiy  tillar  yozuvining  shakllanishi  uch  bosqichni  o‗z 

ichiga oladi: 

1-bosqich.  Bu  yozuvning  shakllanishi  va  taraqqiyotining  boshlanish 

bosqichi.  Arab  yozuvi  fors  va  turkiy  tillar  uchun  qo‗llana  boshlagan  dastlabki 

paytda  ayrim  muammolar  yuzaga  chiqqan,  chunki  bir  tilning  harflari  ikkinchi  bir 

til uchun ishlatilganda bunday  muammoning yuzaga kelishi tabiiy edi. Mas., arab 

tilida mavjud bo‗lgan «

al

-» aniqlik artikli yoki so‗z oxirida uchraydigan ta marbuta 

harfiga zarurat yo‗q edi. Chunki bu narsalarning o‗zi fors tilida ta marbuta ustidagi 

ikki  nuqta  olib  tashlanib,  xoyi  havvazga  aylantirilgan  va  u-e  tovushini  bildira 

boshlagan.  Yoki  arab  tilida  mavjud  bo‗lgan  hamza  belgisi  ayrim  birikmalarda 

izofalikni  bildirish  uchun  ishlatila  boshlagan.  Arab  yozuvining  fors  tiliga 

moslashtirib olish IX asrda amalga oshgan. 

2-bosqich.  Bu  bosqich  arab  harflari  asosidagi  fors  va  turkiy  alifboning 

shakllanishi  va  bu  bilan  bog‗liq  holda  arab  yozuvida  sodir  bo‗lgan  ayrim  sifat 

o‗zgarishlari bilan xarakterlanadi. Bu bosqichda mahalliy filolog olimlar mahalliy 

tillarda  mavjud  bo‗lib,  arab  tilida  yo‗q  bo‗lgan  tovushlarni  yozuvda  aks  ettirish 

uchun to‗rtta harf ijod etadilar va bu harflar 



pe, chim, je

 harflaridir. Bu harflarning 

yozuvda qo‗llana boshlashi X asrning boshlarida amalga oshgan. 

G

 tovushi uchun 

ham ular harflar yaratganlar. Lekin bu harflar nimagadir amalda qo‗llanilmagan va 

XVI-XVII  asrlarga  kelib 




Download 0,88 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   7   8   9   10   11   12   13   14   ...   83




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish