Nadjapova nigina abdurasulovna

2.3.1. Kinoya anglatuvchi disfemizmlar 

 

Yuqorida  ta’kidlab  o‘tilganidek,  fors  tilida  disfemizmlar  evfemizmlarga 

nisbatan  kam  qismni  tashkil  etadi.  To‘plangan  materiallar  tahlili  natijasi 

disfemizmlar  ichida  masxara,  kinoya  anglatuvchi  disfemizmlar  asosiy  qismni 

tashkil etishini ko‘rsatdi.  

Bir  guruh  disfemizmlarni  ﻞثم 

mesl-e

  izofiy  old  ko`makchili  birikmalar  bilan 

ifodalangan disfemizmlar guruhiga kiritdik. Bunda anglashilayotgan qo‘pol ma’no 

biror salbiy narsaga o‘xshatilish orqali ifoda etiladi. 

  وش  هدرم  ﻞثم 

mesl-e  mordešu

  “yuvg‘uchiga  o‘xshagan”  yoki  uyatsiz,  insofsiz 

odamlarga nisbatan ishlatiladi. 

 

 

رحتم  هدرم  ﻞثم

ک

mesl-e  morde-ye  motaharrek

  “tirik  o‘likdek”  -qo‘lidan  hech 

narsa kelmaydigan, zaif odamlarga nisbatan ishlatiladi. 

 

ناشیپ  واگ  ﻞثم

  ی

  دیفس

mesl-e  găv-e  pišāni-ye  sefid

    “peshanasi  qashqa”-salbiy 

ma’noda mashhurlarga nisbatan ishlatiladi. 

 

واگ ﻞثم  

mesl-e găv

 “molga o‘xshagan”-ahmoq odamga nisbatan ishlatiladi. 

   ندیشک  هزوز  ﮓس  ﻞثم 

mesl-e  sag  zuze  kešidan

  “itdek  uvillamoq”-qattiq 

og‘riqdan baqirmoq ma’nosida ishlatiladi.  

م هک دندز ردقنآ دندرک ریگتسد هک اریدزد

 دیشک یم هزوز ﮓس ﻞث

  

Dozdi-rā  ke  dastgir  kardand  ānqadr  zadand  ke  mesl-e  sag  zuze 

mikešid.[7:43]  

“Qo‘lga olingan o‘g‘rini shunday kaltaklashganki, og‘riqdan dod derdi”. 

Bunday  birikmalardan  tashqari  fors  tilida  quyida  havola  etiladigan 

disfemizmlar ham ishlatilishi aniqlandi. 

)دینک  مگ  ار  ناتروگ(  نک  مگ  ار  تروگ 

gurat-rā  gom  kon  (guretān-rā  gom  konid)

 

“Yo‘qol (yo‘qoling)”, “Tuyog‘ingni (tuyog‘ingizni) shiqillat(ing)”.  

!نک مگ ار تروگ وش دنلب رتدوز هچ ره 

Har če zudtar boland šo gurat-rā gom kon! 

[7:23] 

“Qani tezroq turib tuyog‘ingni shiqillat-chi!” 

---

 

41 

 ادرف

ﺻ

نینک مگ ونوتروگ .... ما هدرکن ربخ ﺲیلپ ات ﺢب

 

Fardā sobh tā polis xabar nakardeam …guretunu gom konin

 [8:12] 

“Ertaga ertalabdan polisiyaga xabar bermasimdan, tuyog‘ingizni shiqillating”.  

 ؟یدوب 

 

)هتفر( روگ مادک  

 

Kodām gur (rafte) budi?

 [3:98] 

“Qay go‘rda eding?”  

 تسا رت هلاسوگ هلاسوگ زا  

Az gusāle gusāletar ast 

 [7:12] 

 “Buzoqdan ham badtar”-ahmoqlarga nisbatan ishlatiladi. 

یدمن هﻼک 

kolāhnamadi

 “qishloqi”. 

تسا هدناسوپ نفک تفه 

haft kafan pusānde ast

 “o‘lib ketgan”.  

ندرک تفج ار یسک شفک 

kafš-e kasirā joft kardan

 “biror kishining oyoq kiyimini 

juftlab  qo‘yish”-biror  mehmon  ketavermagach,  mezbonning  o‘zi  unga  ketishni 

taklif qilish holatini ifodalashda ishlatiladi.  

 

ازم ﺲب زا نامهم نیا

ح

وب م

 ریزگان د

اهشفک

 تفج ار شی

ذع و مدرک

شر

 

 ار

وخ

 متسا

 

In  mehmān  az  bass-e  mozāhem  bud  nāgozir  kafšhāyaš-rā  joft  kardam  va 

ozraš-rā xāstam 

[10:74] 

“Mehmonim xiraligidan undan uzr so‘rab eshikni ko‘rsatib yuborishga majbur 

bo‘ldim”.  

نتفر شک