N xojiyeva, B. Sharipov, sh. Muxsinov

K_n = n-n₀ / n×100.

Bul jerde: n-buyım daǵı detallar sanı bolıp, oǵan standart, unifikaciyalasqan hám de umummashinasozlik, tarmaqlararo hám tarmaqta qollanılatuǵın detallar kiredi. n0-optimal detallar sanı ;
a) sistemalashtirish- bul buyımlar, hádiyseler hám túsiniklerdi anıq tártip hám izbe-izlilikde jaylaw bolıp, paydalanıwǵa qolay bolǵan sistemanı jaratadı. Mısalı, bul sistemadan entsiklopedik hám politexnik málimlemeler hám bibliografiyalarda paydanıladı. Mashinalardıń o'lshemleri hám parametrlerin hám de alardıń detallari hám kismlari sistemalastırıw ushın ábzallaw sanlar Katarı paydalanıladı.
b) klassifikatsiya- bul buyım, hádiyse hám túsiniklerdi klasslar, razryadlarǵa, alardıń ulıwma belgilerine baylanıslı halda jaylanıwı bolıp tabıladı. Mısalı, UDK (universal'naya desyatichnaya klassifikatsiya) - gumanitar hám texnikalıq ádebiyatlardı indeksler menen rubrikalashning xalıq aralıq sisteması retinde qabıl etilgen. Mısalı, UDK62- texnika, UDK621- ulıwma mashinasozlik hám elektronika, UDK62, 3- elektrotexnika hám basqalar.
2. Simplifikatsiya - standartlastırıwdıń forması bolıp, buyımlardıń túri hám basqa túrli ko'rinisleriniń mikdorini qarayotgan waqıttaǵı ámeldegi talaplarǵasha kemeytiw bolıp tabıladı. Simplifikatsiya obektlerine hesh qanday texnikalıq tolıq jetilistiriwler kiritilmaydi.
3. Tipizatsiya - bul kóp sanlı hám kóp túrdegi mashina, pribor, instrument hám basqalardan óz sapası boyınsha ratsional bolǵan hám óz tártibinde ulıwma
detallar bolǵanların tańlaw bolıp tabıladı. Maqseti buyımlardıń ko'pobrazlıgini likvidatsiya qılıw bolıp tabıladı.
4. Selektsiya. Standartlastırıw obektlerin tańlaw. Bul o'ndiristiń dawam ettiriliwi maqsetke muwapıq dep tabılǵan konkret obektlerdi tańlaw.
5. Optimallastırıw - bul optimal jetkilikli parametrlerdi hám de sapa hám puqtalıqtıń basqa barlıq kiymatlarini tabıw bolıp tabıladı.
6. Agregatlash - bul bo'lek unifikaciyalasqan standart uzellaridan mashina, pribor hám úskenelerdi jaratıw usılı bolıp tabıladı.
Standartlardıń bir neshe túrleri ámeldegi:
- Sózlıq standartları, mısalı, sózlıqler, belgiler hám ramzlar;
- Tiykarǵı standartlar, mısalı, o'lshemler bólimleri sıyaqlı ;
- Ónim standartları, o'lshemler, orınlaw ushın ayrıqshalıqlar, den sawlıqtı saqlaw, qawipsizlik, átirap -ortalıqtı qorǵaw hám hújjetlashtirishni óz ishine aladı ;