N. X. Ermatov, D. G‘. Azizova, N. M. Avlayarova, B. Yu. Nomozov, R. S. Bekjonov, A. I. Abdirazakov

2. Turli separatorlarning maqsadi va konstruktiv xususiyatlari Neftni gaz va suvdan turli xil separatorlarda quyidagi maqsadlarda ajratiladi:

1. 
   yo'ldosh gazni kimyoviy xomashyo yoki yoqilg'i sifatida ajratib olish;
   
2. 
   neft va gaz oqimini aralashishini va gidravlik qarshiligini kamaytirish;
   
3. 
   hosil bo'lgan ko'pikni tarqatish;
   
4. 
   nobarqaror emulsiyani qazib olishda neftdan suvni ajratib olish;
   
5. 
   gaz va gazkondensat koni maydonida separatorlar gazdan suyuqlik tomchilari va mexanik aralashmalarni ajratish maqsadida o'rnatiladi. Har qanday turdagi separatorda quyidagi to'rt seksiya ajratiladi.
   

1. 
   Asosiy ajratish seksiyasi, neftni gazdan ajratish uchun xizmat qiladi. Ajratish seksiyasining ishlashiga quduq mahsulotini kiritish katta ta'sir etadi.
   
2. 
   Tindirgich seksiyasi, unda ajratish seksiyasidan tushgan neftdan gaz pufakchalarini qo'shimcha ajratish amalga oshiriladi. Neft tarkibidagi mayda gaz pufakchalarini ajratishni yaxshilash uchun kichik qalinlikdagi neft oqimi qiya tekislikdan oqiziladi.
   
3. 
   Neftni yig'ish seksiyasi, separatorning eng pastki qismini tashkil qilib, neftni yig'ish va separatordan chiqarish uchun xizmat qiladi. Bu yerda neft tindiruvchi seksiyaning ishlash samarasiga qarab bir fazali yo'li gaz aralashgan ikki fazali ko'rinishida bo'ladi.
   
4. 
   Tomchi tutqich seksiyasi, separatorning yuqori qismida joylashgan va gaz oqimi bilan qo'shilib ketayotgan kichik tomchilarni tutish uchun xizmat qiladi.
   

Neft koni maydonida joylashtirilgan har qanday turdagi separatorning samarali ishlashi quyidagi asosiy ikkita ko'rsatkichga bog'liq: tomchi tutgich
seksiyasi IV dan chiqayotgan gaz oqimi tarkibidagi tomchi ko'rinishidagi suyuqliklar miqdori va neftni yig'ish seksiyasidan chiqayotgan neft tarkibidagi gaz pufakchalari miqdori. Bu ko'rsatkichlar qancha kam bo'lsa, separator shuncha samarali ishlamoqda deyishimiz mumkin.
Gaz va gazkondensat koni maydonida o'rnatilgan separatorlarning samarali ishlashi faqat birinchi ko'rsatkich, yani gaz oqimiga qo'shilib ketayotgan suyuqlik tomchilari miqdori orqali aniqlanadi.
Jalyuzali nasadka o'rnatilgan separatorning umumiy ko'rinishi va kesimi

6. 
   1- rasmda keltirilgan. Neftgaz aralashmasi bosim ostida quvurcha 6 orqali butun uzunligi bo'yicha teshigi bo'lgan taqsimlovchi kollektor 2 ga beriladi.
   

VII.1 - rasm. Tik separator kesimi.

1. 
   - korpus;
   
2. 
   - taqsimlovchi kollektor;
   
3. 
   - po 'kak;
   
4. 
   - drenaj quvuri;
   
5. 
   - qiya tekislik;
   
6. 
   - gaz suyuqlik aralashmasining kirishi;
   
7. 
   - bosimni me 'yorlagich;
   
8. 
   - gazning chiqishi;
   

9- jalyuzali tomchi tutgichda gazning tezligini me 'yorlovchi to'siq;

10. 
    - jalyuzali tutgich;
    
11. 
    - sath me'yorlagich;
    

12- neftni chiqish chizig'i;

13. 
    - chiqindi tashlash chizig'i;
    
14. 
    - lyuk;
    
15. 
    - tiqin.
    

U yerdan qiya tekislik 5 ga yo'naltiriladi, neft tarkibidagi gaz ajraladi. Separatorning yuqori qismida jalyuzali tomchi tutgich 10 o'rnatilgan bo'lib gaz bilan qo'shilib ketayotgan suyuqlik tomchilari ushlanib quvurcha 4 orqali separatorning kub qismiga uzatiladi.
Tomchi tutgich nasadka 10 turli tuzilishli bo'ladi. Uning ishlashi quyidagi prinsiplarning biri yoki bir nechasiga asoslangan bo'ladi:

1. 
   gaz oqimi turli ko'rinishdagi to'siqlarga tegishi;
   
2. 
   oqim yo'nalishi o'zgarishi;
   
3. 
   oqim tezligini o'zgatirish evaziga;
   
4. 
   markazdan qochma kuchdan foydalanish.
   

5. 
   2-rasmda gorizontal separator kesimining umumiy ko'rinishi berilgan, unda gravitatsion, hamda inersion kuchlar ta'sirida suyuqlik ajratiladi. Bu separatorning ishlashi quyidagicha kechadi.