N. T. Alimxodjayeva z. A. Ikramova


π, π – tutashgan sistemalar



Download 4,18 Mb.
Pdf ko'rish
bet31/168
Sana18.02.2022
Hajmi4,18 Mb.
#451182
1   ...   27   28   29   30   31   32   33   34   ...   168
Bog'liq
bioorganik kimyo

π, π – tutashgan sistemalar 
Bu moddalarda uglerod atomlarning barchasi sp
2
gibridlangan bo‗lib, 
ta‘sirlanish bog‗lar uzunligini tenglashishiga va sistemaning turg‗unligi ortishiga 
olib keladi. Ta‘sirlanish uzunligi qanchalik katta bo‗lsa molekula shunchalik 
turg‗un bo‗ladi. Tabiiy sistemalar, masalan

- karotin o‗z tarkibida 11ta qo‗sh 
bog‗ni ta‘sirlangan xolda tutadi, va shuning uchun ham turg‗unligi yuqori bo‗ladi.
Agar ta‘sirlanishda π-bog‗ hamda qo‗shni atomdagi
geteroatomlar S, O, N 
va boshqalarning bo‗linmagan juft elektronli p-orbitallari ishtirok etsa 
p-π t u t a s h i s h (ta‘sirlanish) deyiladi.
Bunday sistemalarga karbanionlar, 
karbkationlar, erkin radikallar misol bo‗ladi.
Allil anionda CH
2
=CH-CH
2
-
sp
2

gibridlangan uglerod atomi C-3
ta‘sirlangan sistemaga ikkita elektron beradi, allin radikalda CH
2
=CH-CH
2

bitta elektron
beradi, allil kationda esa
CH
2
=CH-CH
2
+
umuman elektron 
bermaydi. Natijada uchta sp
2
gibridlangan uglerod atominig p – atom orbitali bir 
birini koplashi natijasida karbanionda turta,erkin radikalda –uchta va karbkationda 
ikkita elektron tutgan delokallangan bog hosil bo‗ladi. Bunday sistemalarda 
elektron zichlik delokallanib molekuladagi boglar uzunligi, zaryad tenglashadi va
nisbiy turgunlik ortadi. 
Vinilmetil efir molekulasi CH
2
=CH – O – CH
3
p-π t a ‗ s i r l a n g a n 
sistemalarga mansub, chunki molekulada qo‗shbog‗ geteroatom kislorodning p-
orbitali bilan tutashgan. Uglerodning ikkita sp
2
- gibridlangan p-atom orbitali va 
geteroatomning bo‗linmagan juft elektronli p-orbitallari bir birini koplashi 
natijasida delokallangan bog hosil bo‗ladi.


44 
Molekulaning p-π tutashishi 3 rasmda ko‗rsatilgan. 
Rasm 3. 
Ochiq zanjirli organik birikmalardan bunday ta‘sirlanish vinilmetil efir, 
asetamid, vinilxlorid, allil radikal , allil kationi, allil anioni, asetonitril, astil- 
guruxida kuzatiladi. Agar zanjirda geteroatom bo‗lmasa 

-r ta‘sirlanish faqat 
kation, anion yoki radikal zarrachalarda kuzatiladi.

Download 4,18 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   27   28   29   30   31   32   33   34   ...   168




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish