N sh. Abdullayev, M. Z. Komilov, Q. X. Majidov, D. S. Murodov

1.2.  Donli ekinlarning moy saqlovchi chiqindilari
Donli ekinlarning moy saqlovchi chiqindilariga murtak va 
отруб (kepak) kiradi. Bu xomashyolarning o‘ziga xosligi shun-
daki ular saqlashga juda ham chidamsiz bo‘ladi. Ular tarkibida-
gi fermentlar moylarni juda tez gidrolizlaydi, shu sababdan ham 
ular dan moy olish iqtisodiy jihatdan o‘zini qoplay olmaydi. Le-
kin ishlab-chiqarishda hosil bo‘lgan chiqindini saqlamasdan moy 
olin sa bu iqtisodiy jihatdan o‘zini qoplaydi.
Donli ekinlarda zaxira moy moddasi ular urug‘ining murtagi-
da to‘plangan bo‘ladi.
Murtaklarning juda tez buzilishi mikrobiologik va fermentativ 
jarayonlar, lipidlarning nobiologik oksidlanishi bilan asoslanadi. 
Shuning uchun ozuqaviy moy olish uchun kepaklar va murtaklar-
ni zudlik bilan qayta ishlash kerak. 

---

42
Donli ekinlarning murtaklaridan olinadigan moylar lipid 
tarkibi bilan moyli o‘simliklar meva va urug‘ qobiqlarining li-
pidlariga yaqin. Moyli xomashyoning bu turidan kompleks foy-
dalanish ozuqaviy o‘simlik moyi, oson hazm bo‘ladigan oqsillar 
va almashinmaydigan aminokislotalarga boy bo‘lgan yem-xa-
shak shroti, o‘simlik mumlari olish imkoniyatini yuzaga kelti-
radi.
19-jadval