N. R. Yusupbekov, D. P. Muxitdinov texnologik jarayonlarni modellashtirish va

3.2.  Identifikatsiyalash protsedurasi

Identifikatsiyalash  protsedurasi  sxematik  ravishda  quyidagicha 

ifodalanishi mumkin (3.1-rasm):

i   y ( i)  = n,(X (t),H 

m

\

_____________:

v(t)

•b 'h ) = f  (X(t), if(t), ?(t), j ( t ) , t) 

—

F,

3.1-rasm. Identifikatsiyalash protsedurasining  sxematik ko‘rinishi.

bu yerda, 

y

  -  

chiqish o ‘zgaruvchilarining  vektori;

A

y -   chiqish  o ‘zgaruvchilari  vektorining  hisoblangan  qiymati; 

y

NO‘A yordamida  chiqish o‘zgaruvchilarini kuzatish vektori;

-   obyekt shovqini;

-   asboblar shovqini;

-   nazorat o‘lchash asboblari  NO‘A.

1 8 8

www.ziyouz.com kutubxonasi

---

Matematik  modelning  strukturaviy  identifikatsiyalash  kuzatish 

vektorlarining  va ma’lumoti bo‘yicha (agar matematik tavsif tengla- 

masini  strukturasini  (MTTS),  ya'ni  ko‘rinishini  va  MTTS  ni  o ‘l- 

chamliklarini  hamda  nomaMum  koeffitsiyentlarni  aniqlash  mumkin 

bo‘lsa) aniqlash mumkin deb taxmin qilinadi.

Strukturaviy  identifikatsiyalash  masalasini  yechishda  raqobatla- 

shuvchi  modellar  orasidan  eksperimental  ma’lumotlami  eng  aniq 

akslantiradigan modelni tanlashga to‘g‘ri keladi.

Matematik  modelni  parametrik  identifikatsiyalash  modelni 

shakli  taxminan  tanlab  olingandan  so‘ng,  jarayonni  kirishi 

va 

chiqishidagi o‘zgaruvchilar to‘g‘risidagi  ma'lumotlar aniqlangandan 

keyin  o‘tkaziIadi  hamda  MTTS  ni  nomaMum  koeffitsiyentlarini 

aniqlashdan  iborat bo‘ladi.

3.2-rasin. Identifikatsiyalash masalasini yechishni umumiy strategiyasi.

1 8 9

www.ziyouz.com kutubxonasi

---

Matematik  model  statik  (statsionar)  bo‘lgan  holda  MTTS 

tenglamalaridagi  bog‘liq  bo‘lmagan  vaqt  o‘zgaruvchisi  ishtirok 

etmaydi va sistemani o‘zgaruvchilari t ga bog‘liq bo‘lmaydi.

Boshqaruvchi  kompyuterlar  yordamida  jarayonlarni  to‘g‘ridan 

to‘g‘ri  boshqarishda  foydalanilganda, 

dinamik  (nostatsionar) 

matematik  modellar  uchun  identifikatsiyalash  masalasini  yechish 

eng muhim bo‘lib hisoblanadi.

Bu  holda  vektorlami  real  vaqtda  uzluksiz  o‘zgartirib,  v(t)  ni 

eng  yaxshi  (strukturaviy  identifikatsiyalash)  modelni  tanlash  va  uni 

koeffitsiyentlarini  baholash,  ya'ni  undagi  hisoblashlar  ( y £(t))

kuzatish  maMumotlari  ( y laj(t))  bilan  uzluksiz  mos  kelgan  holda 

adaptiv  identifikatsiyalash  masalasi  yechiladi.  Identifikatsiyalash 

masalasini 

yechishni  umumiy 

strategiyasi 

quyidagi  rasmda 

keltirilgan (3.2-rasm).