N qodirov, I. M. Fayzullaev, K. S. Shamsiev qozon qurilmalari

⁴ J


m
,3
3
0,0478 • {2 • 98,2 + 3,5 • 0,4 + 5 • 0,1 + 6,5 • 0,1). = 9,51
m
_m3

• 
  = a • V⁰ = 1,2 • 9,51 = 11,41 —.
  

^J'° m³
a_yo =1,2 bo’lgan holat uchun quruq gazlarning hajmini quyidagi formuladan aniqlaymiz:
Vq g = v;_s + {a- V = Vro, + VNO, + {«,„ -1> V^o = 0,01 • (CO, + CO +
+ H,S + CH4 + 2 • C,H6 + 3 • C,H8 + 4 • C4H,„) + 0,79 +10^ + {a^ -1). V^o =
0,01 • (0,2 + 98,2 + 2 • 0,4 + 3 • 0,1 + 4 • 0,1) + 0,79 • 9,51 + — + {1,2 - 1V 9,51 =
100
m³
= 10,42 —; m
a_yo=1,2 bo’lgan holat uchun suv bug’larining hajmini quyidagi formuladan niqlaymiz:
V_HO = 0,01 • (H ₂ S + H ₂ + 2 • CH ₄ + 3 • C₂ H ₆ + 4 • C₃ H ₈ + 5 • C₄ H₁₀ + 0,124 • d_g ) +
+ 0,0161 a • V^o = 0,01 • (2 • 98,2 + 3 • 0,4 + 4 • 0,1 + 5 • 0,1) + 0,0161 •1,2 • 9,51 = m³
= 2,17 —;
_m3
To’liq yonish mahsulotlarining hajmiy ko’rsatkichi quyidagi formuladan topiladi:
3
m
Vg = Vq.g + Vh o = 10,42 + 2,17 = 12,59 —
² m

2. 
   masala. Ishchi massasiga ko’ra tarkibi quyidagicha: с¹ = 62,7 %; H-3,1 %; Si =
   
   8. 
      %; к¹ = 0,9 %; O¹ = 1,7 %; a¹ = 23,8 %; Wⁱ= 5,0 % va to’liq yonganda tutun gazlari tarkibida RO₂^max = 18,8% ekanligi ma’lum bo’lgan 1 kg T markali ko’mirni to’liq yonishi natijasida olinadigan ikki va uch atomli gazlar hajmi aniqlansin. Yechish.Uch atomli gazlar hajmini quyidagim formuladan aniqlab olamiz:
      

3
V_RO = 0,0187 •C + 0,375 • S[ )= 0,0187 • (62,7 + 0,375 • 2,8) = 1,19 —.

2. 
   ^kg Quruq gazlar hajmini quyidagi formuladan topamiz:
   

V_qg = ^Vr02 -100 = — -100 = 6,33 —; ^q'^g RO₂^max 18,8 kg
Ikki atomli gazlarning hajmi:
_ш3
V_R = V_ae - V_RO = 6,33 -1,19 = 5,14 —
^r2 qg ^ro2 ’ ’ ’ kg

3. 
   masala. Tabiiy gazni to’liq yongandagi hosil bo’lgan tutun gazlarining hajmini va nazariy havo miqdorini aniqlang.
   

Tabiiy gazning miqdori: CO₂%; CH4=97,9%; C2H4=0,1%; N₂=1,8%; a_T=1,2
₃
Yechish.1m gazsimon yoqilg'ini to'liq yongandagi nazariy havoning miqdori
V°=0,0478[0,5СО+0,5H₂+1,5H₂S+2CH₄+Z(m+n/4)C_mH_n-0₂ =
0,0478(2*97,9+3*0,1) =9,37ш³/ш³
Quruq gazlar hajmi a_T=1,2 da
Vkg = Vro₂ + VN₂ + (a - 1)V⁰ = 0,01(C0 + CO₂ + H ₂ S + CH ₄ +
+ 2C₂H₄) + 0,79V⁰ + N₂/100 + (a_T - 1)V⁰ =
= 0,01(0,2 + 97,9 + 2* 0,1) + 0,79 *9,37 +1,8 /100 +
+ (1,2 -1) * 9,37 = 10,28 m^3/m³
Suv bug'i hajmi:V_H2o=0,01(H₂S+H₂+2CH₄+2C₂H₄+0,124d_r)+0,0161a_TV°= =0,01(2*97,9+2*0,1)+0,0161*1,2*9,37=2,14 m³/m³ Tutun gazlarining to'liq hajmi:
V_g=Vk_g+Vmo=10,28+2,14=12,42 m³/m³

4. 
   masala. Qozon o'txonasida ikki xil ko'mir yoqiladi, ulardan birinchisining miqdori 3 .103 kg va tarkibi:
   

Cⁱ1=49,3%; Hⁱ1=3,6%; ^1=3,0%; N4=1,0%; 04=8,3%; А4=21,8%; W4=13,1% va ikkinchisining miqdori 4,5 • 10³ kg bo'lib, uning tarkibi Cⁱ2 =55,2% Hⁱ2=3,8% S^x2=3,2% N2= 1,0% О^х2=5,8% А2=23,0%
W¹2=8,0%. Aralashmaning ishchi massasi bo'yicha tarkibi aniqlansin.
Yechish. Aralashmadagi yoqilg'ilardan birining massa ulushini quyidagi tenglamadan aniqlaymiz:
b1= В1/ (В1+В2) = 3000 / (300 + 4500) = 0,4 Ishchi massasi bo'yicha tarkibini quyidagi tenglamalardan aniqlaymiz:
C^ = b1Cⁱ1+ (1-b¹)Cⁱ2 = 0,4 • 49,3 + 0,6 • 55,2 = 52,8%
Hⁱar = b1Hⁱ1+ (1-b¹) Hⁱ2 = 0,4 • 3,6 + 0,6 • 3,8 = 3,7%
Sⁱar= 0,4 • 3,0 + 0,6-3,2 = 3,1%
Nⁱar = 0,4 • 1,0 + 0,64,0 = 1,0%
Oⁱar = 0,4 • 8,3 + 0,6-5,8 = 6,8%
Aⁱar = 0,4 • 21,8+0,6^23 = 22,6%
Wⁱar= 0,4 • 13,0+0,6^8,0= 10,0%
Hisoblash aniqligini tekshiramiz:
Cⁱa_r+Hⁱ_ar+Sⁱ_ar+Nⁱa_r+Oⁱa_r+Aⁱ_ar+Wⁱ_ar= 2,8+3,7+3,1+1,0+6,8+22,6+ +10,0 = 100%
MUSTAQIL YECHISH UCHUN MASALALAR

1. 
   masala. Qatlamli uchoqda 1kg qattiq yoqilgi yonganga hosil bo'lgan tutun gazining hajmini aniqlang. Yoqilg'i tarkibi с^р=37,9%; А^р=24%; W^p=20%; ortiqcha havo koeffisienti а_т=1,3
   

Javob:V_r=5,71 m3/kg

2. 
   masala.1000 kg qattiq yoqilg'ini qatlamli uchoqda yoqqanda talab qilinadigan haqiqiy va nazariy havo sarflarini aniqlang. Yoqilg'i tarkibi_C^P=71,7%; H^P=1,4%; S^p=1,8%; N^P=0,8%; O^P=1,4%; A^P=16,7%; W^P=6% koeffisient ат=1,3.
   

Javob: V°=6767 m³, V_g=8797 m^3, G⁰=8749,1 кг, G_g=11374,5 kg.

3. 
   masala.2000 kg toshko'mirni to'la yonishi uchun kerak bo'ladigan nazariy va haqiqiy havo sarfini aniqlang. Yoqilg'i tarkibi: C^g=75,5%; H^g=5,5; Si=4,2%; N^g=1,5%; O ^g=13,2%; A^c=18%; W^P=13%; a_T=1,3.
   

Javob: V0=11228 m³; V_x=15719 m³.

4. 
   masala. Qozon o‘txonasida tabiiy gaz yoqiladigan, uning tarkibi quyidagicha: C0,=0,2%, CN4=98,2% , S,N =0,4% , S3N8 =0,1% , S4N10 =0,1%, N, =1,0% 0‘txonadagi havoning ortiqlik koeffitsiyenti aniqlansin.
   

Javob: a₀=1,2.

5. 
   masala. Qozon o‘txonasida 600m 3 tabiiy gaz yoqiladi, uning tarkibi: SO, =0,2%; SN4 = 98,5%; S , N6 = 0,2%; S3N8 = 0,1%; N,=1,0%. 0‘txonadagi havoning ortiqlik koeffitsiyenti aniqlansin.
   

Javob: a₀ = 1,15.
₃

6. 
   masala. Quyidagi tarkibda berilgan 2000 m /soat tabiiy gazni: S0,=0,5%; SN4= 92,8%; S,N6= 2,8%; S3N8=0,9%; S4N10=0,4%; S5N1,=0,1%; N,=2,5%; va ikkinchi turdagi 1000m3/soat gazni: S0,=0,1%;SN₄=89,7%; S,N₆=5,2%; S₃N₈=1,7%; S₄N₁₀=0,5%; S₅N₁₂=0,1%; N= 2,7% yoqish uchun zarur bo‘lgan havoning nazariy va haqiqiy hajmlari aniqlansin. 0‘txona kamerasidagi havoning ortiqlik koeffitsiyenti tegishlicha a₀=1,15 va 1,1.
   

Javob: V⁰= 29360 m³/soat; V_HAq= 33264 m³/soat.

7. 
   Masala. Qozon agregatining o‘txonasida K-markali qaraganda ko‘miri yoqiladi, uning tarkibi quyidagilardan tashkil topgan. S-54,7%, H-3,3%, S^yo = 0,8%,
   

N-0,8%, O-4,8%, A-27,6%, W-8,0. Agar qozon agregatining ortiqcha havo koeffitsiyentini aniqlang.
Javob: a_chtq = 1,43

8. 
   masala. Qozon qurilmasining tutun gazlari havo qizitgich orqali o‘tib ketyapti. Gazlarning boshlang‘ich harorati t_G1=300⁰C, oxirgisi t_G,=160⁰C, gazning sarfi 1000 kg/soat ga teng. Havoning boshlang‘ich harorati t_x1=15 ⁰C va sarfi 910 kg/soat. Qozondan chiqib ketayotgan tutun gazlarining va havoning o‘rtacha issiqlik sig‘imlarini (s_rm) tegishli ravishda 1,0467 va 1,0048 kj/kgK larga teng deb qabul qiling. Agar havo qizitgichning yo‘qotishi 4 % bo‘lsa, qizigan havoning ortiqlik haroratini toping.
   

Javob: tx2=168,9° C.

9. 
   masala. Qozondagi gazning harorati t_ci=1100°C, suvning harorati t_c2=200⁰C,
   

yassi devordan o‘tgan issiqlik oqimining zichligi q=50000 Vt/m va devordan

2. 
   0
   

suvga issiqlik berish koeffitsiyenti a₂=5700Vt/m C ga teng. Agar devor materialining issiqlik o‘tkazuvchanlik koeffitsiyenti X =56 Vt/m⁰C, qalinligi 5 =12 mm bo‘lsa, issiqlik uzatish koeffitsiyenti, gazlardan devorga issiqlik berish koeffitsiyenti va qozon devori sirtlaridagi haroratlarini aniqlang.
Javob: k = 55,6 Vt/m^{2 0}C, щ = 55,5 Vt/m^{2 0}C, t1 = 200 ⁰C, t₂ = 188 ⁰C.

10. 
    masala. Agar oxirgi gaz yo‘lidan chiquvchi gazlarning hajmi V_chiq = 10,5 m /kg,
    

oxirgi gaz yo‘lidan chiquvchi gazlarning harorati v_chiq = 160° C, gazlarning o‘rtacha hajmiy issiqlik sig‘imi P=Const, C^!_pchiq = 1,415% /(m3K )bo‘lganda, havoning nazariy hajmi 1kg yoqilg‘i yonganda V° = 7,2m/kg, qozonxona havosining harorati t_x = 30°C, o‘txonaga kirayotgan havoning harorati t'_x = 180°C,
Qozon agregati o‘txonasida quyi yonish harorati Qⁱ_q=27600 kj/kg bo‘lgan toshko‘mir yoqilsa, qozon agregatidan o‘txonadagi ortiqcha havo koeffitsiyent aniqlang.
Javob: a_o, = 1,2

11. 
    masala. Ishchi massasining tarkibi: с¹ = 48,5%; Hⁱ= 3,6%;
    

S