N. Q. Yuldasheva umumiy psixologiya fanidan motiv va motivatsiya

Ijtimoiy ustanovkalar

Elementar ustanovkalar

Ijtimoiy ustanovkalar

Bazaviy iltimoiy ustanovkalar

Qadriyatlar tizimi ichida sanash orqali bir minutning cho’zilishini aniqlash imkoniyatiga ega bo’lganlar. Keyinchalik bu sanash signal berish bilan tekshirilib turilgan, ba’zan «yolg’on» signallar, ya’ni lampochka yonish bilan tajriba bo’linishga yo’l qo’yilgan. Qatnashchilarda eksperimentatorga ishonch bo’lganligi sababli xatolarga yo’l qo’yishgan.

Ishonuvchanlikni aniqlashda «konformizm» (kelishuv, murosa-yu, madora)dan foydalanilgan. Ichki va tashqi kelishuvchanlik (konformizm), ichdan kelishmovchilik (nokonformizm) guruhiy ishonuvchanlik mohiyatini o’rganish uchun obyekt sifatida foydalanilgan. Bir guruh odamlarning ochiq ovoz berish konformizmning namoyon bo’lishidir. Lekin konformizm «soxtalik»ni ham keltirib chiqarishi mumkin, uning aks ettiruvchisi esa konformist deb ataladi, ko’pincha ideallardan voz kechish hollari ham uchrab turadi.

Motivlar, ya’ni xatti-harakatlarimizning sabablari biz tomonimizdan anglanishi yoki anglanmasligi ham mumkin. Yuqorida keltirilgan barcha misollarda va holatlarda motiv aniq, ya’ni shaxs nima uchun u yoki bu turli faoliyatni amalga oshirayotganligini, nima sababdan muvaffaqiyatga erishayotganligi yoki mag’lubiyatga uchraganini biladi. Lekin har doim ham ijtimoiy xulqimizning sabablari bizga ayon bo’lavermaydi.

Inson hayoti davomida turli voqea-hodisalarning guvohi bo’lishi natijasida, o’z ehtiyoji, qiziqish va xohishlarini qondirishga intilishi sababli, turli mazmundagi muammolar yuzaga kelishini anglab oladi. Agarda A. Maslouning ehtiyojlar ierarxiyasiga e’tibor qaratsak, inson xavfsizligiga bo’lgan ehtiyojlarining 70%gacha qondirilishi mumkin ekan. Shu nuqtai nazardan psixologiya fanida nisbatan yangi tushun chalardan biri bu – assertive xulq hisoblanib, asosan insonning shaxsiy xususiyatlarini tasniflashda qo’llaniladi.