N. N. Rasulova z. Q. Jumayeva

Yo 'qotish qiym ati
- asosiy fondlam ing eskirib ishlab chiqarishdan chiqarib 
tashlashdagi qiym ati deyiladi. A sosiy fondlar ju d a eskirib, yaroksiz xolga kelgan, 
kaytadan tiklash, kapital rem ont kilish yoki m odem izasiya 
kilish natija 
berm aydigan xollarda ulam i ishlab chikarishdan olib tashlash zarur b o ’lib koladi. 
Bunday xollarda asosiy fondlarni ishdan chikarib tashlash baxosi aniklanadi. Bu
68

---

\
baxo ishdan chikkan, ishlab chikarishdan chikarib tashlanadigan asosiy fondlam i 
(tem ir-tersak narxida) realizasiya kilish baxosidir.
H ar xil iqtisodiy hisobotlar uchun asosiy fondlam i to ’g ’ri baholash m uhim
aham iyatga ega. B unday bahoni asosiy fondlam i inventarizasiya va qayta baholab 
bilish m um kin.
Yillik о 'rtacha baho
asosiy ishlab chiqarish fondlarini takror ishlab chiqarish 
ulardan foydalanish k o ’rsatkichlarini hisoblash uchun zarur. A sosiy ishlab 
chiqarish fondlarining yillik o ’rtacha bahosi quyidagicha aniqlanadi:
F = f + F K
- T
- —
F ч Т ч
;
Г о
]2 
12
bu erda: 
Fk va Fch - yil davom ida ishlab chiqarishga kiritilgan (Fk) va 
ishlab chiqarishda chiqib ketgan (Fch) fondlar qiym ati;
Tk - yil davom ida ishlab chiqarishga kiritilgan asosiy fondlarning
vaqti;
Teh - asosiy fondlarning ishlab chiqarishdan chiqib ketgan keyingi 
vaqt (yil davom ida).
Bu k o 'rsatk ich lar tizim ida ayniqsa, fond qaytim i ko 'rsatk ich i va fond 
sig’im i (sam arasi) k o 'rsatk ich i alohida o 'rin egallaydi.
F o n d q a y t im i 
- bu b ir so 'm lik asosiy fond ishtirokida qancha m ahsulot 
ishlab chiqarish m um kinligini ifodalaydi va quyidagi form ula yordam ida 
hisoblanadi: