N. N. Rasulova z. Q. Jumayeva

N a zo ra t va m uhokam a uchun savollar:
1. Ishlab chiqarish om illari nim alardan iborat?
2. K apital tushunchasiga ta ’r if bering va uning tarkibiga nim alar kirishini 
tushuntirib bering.
3. Ishlab chiqarish jaray o n in in g m azm unini va u n in g ikki tom onini tushuntiring.
4. Ishlab chiqarishning um um iy va pirovard natijalarini tushuntirib bering.
5. Yaratilgan m ahsulotning natural va qiym at tarkibi nim alardan iborat?
6. Zaruriy va q o ’shim cha m ahsulot nim a, q o ’shim cha m ahsulot norm asi va m assasi 
form ulasini yozib tushuntiring.
7. Q o ’shilgan m ehnat, q o ’shilgan kapital va q o ’shilgan m ahsulot tushunchalarini 
izohlab bering.
8. “N orm a”, “norm ativ”, “norm alashtirish” tushunchalarining m ohiyatini ochib 
bering.
9. N orm alashtirishning usul va tam oyillari nim alardan iborat.
2.1-M A V Z U . KORXONANING ASO SIY FO N D L A R I VA
ISHLAB CHIQARISH Q U W A T L A R I
1. A sosiy fondlar u lam ing m ohiyati va aham iyati
2. A sosiy fondlam ing tarkibi va tasnifi
3. A sosiy ishlab chiqarish fondlardan foydalanish k o ’rsatkichlari
4. A sosiy fondlam ing eskirishi va am ortizatsiyasi
5. K orxonaning ishlab chiqarish quvvati to ’g ’risida tushuncha va uni hisoblash 
y o ’llari
1. A sosiy fo n d la r u la m in g m ohiyati va ah am iyati
M am lakatning qudrati, iqtisodiy-ijtim oiy rivojlanishi, jam iy at a'zo larin in g
m oddiy va m a ’naviy ehtiyojlarini to 'la ro q qondirish shu m am lakat resurslari, 
ayniqsa, asosiy va aylanm a fondlarining m iqdori va sifati bilan belgilanadi. 
M am lakat va uning sanoati, boshqa tarm oqlari, korxona (firm a)lari qanchalik k o 'p
60

---

X
rcsurslarga ega b o 'lsa , u shunchalik qudratli va rivojlangan b o 'lad i. A gar u ana shu 
resurslardan to 'la -to 'k is, oqilona foydalana olsa, albatta buyuk davlatga aylanadi.
Sanoat ishlab chiqarishi faoliyatida asosiy fondlarning alohida o 'm i bor. 
C hunki ularsiz birorta ishni bajarish, xizm at k o ’rsatish va m ahsulot ishlab 
c h iq a rish
m um kin em as. M a'lu m k i, har qanday ishlab chiqarish jaray o n id a m ehnat 
buyum lari, m ehnat qurollari (m ehnat vositalari) va inson m ehnati ishtirok etadi. 
M ehnat buyum lariga xom ashyo, asosiy va yordam chi m ateriallar, yarim tayyor 
m ahsulotlar, y o q ilg 'i, elektr quvvati, ta'm irlash uchun ehtiyot qism lar va h.k.lar 
kiradi. 
M ehnat vositalariga m ashina va m exanizm lar, asbob-uskunalar, yuk 
tashuvchi va uzatuvchi vositalar, k o m p 'y u te r v a laboratoriya anjom lari, bino va 
inshootlar kiradi.
M ehnat buyum lari va vositalarining birgalikda qiym at shaklida ifodalanishi 
ishlab chiqarish fondlarini tashkil etadi. U lar ishlab chiqarish jarayonida qatnashish 
roliga k o ’ra asosiy va aylanm a fondlarga ajratiladi. M ehnat qurollari asosiy 
fondlam i, m ehnat buyum lari esa aylanm a fondlam i tashkil etadi.
Sanoat korxonalari ishlab chiqarish faoliyatini am alga oshirishi uchun m a 'lu m
m iqdorda ishlab chiqarish vositalariga ega b o 'lish lari kerak.
Ishlab chiqarish prcdm ctlari (m ateriallar, xom -ashyo, y o q ilg 'i va h.k.z) ishlab 
chiqarishda qayta ishlanishi natijasida ishlab chiqarish jaray o n in in g oxirida tayyor 
m ahsulotning o 'z a g in i tashkil etadi.
Iqtisodiy m aqsadlariga k o 'ra , asosiy fondlar ishlab chiqarish va noishlab 
chiqarish fondlariga taqsim lanadi. Ishlab chiqarish asosiy fondlari o 'z m ohiyatiga 
k o 'ra , korxonaning ishlab chiqarish potentsialini tashkil qiladi.