N. N. Azizxodjaeva tomonidan yozilgan bo‘lib, oliy maktab o‘qituvchilari pedagogik mahorati va pedagogik texnologiyalar zamonaviy muammolarini ochib beradi

0 ‘quv muammosining muhim belgilari quyidagilar:
• 
yangi bilimlarni shakllantirishga olib keladigan noma ’lumning qo‘yilishi;
• 
talabalarda noma ’lumni topish yo4ida izlanishni amalga oshirish uchun
zarur boUgan m uayyan bilim zahirasining boUishi.
0 ‘quv m uam m osini yechish jarayonida talabalar aqliy faoliyatining 
m uhim bosqichi uning yechilish usulini o ‘ylab topish yoki gipotezaqo‘yish 
ham da gipotezani asoslashdir.
0 ‘quv muammosi muammoli savollar bilan izchil rivojlantirib boriladi
va bunda h ar bir savol uning hal qilinishida bir bosqich b o ‘lib xizmat 
qiladi.
M uam m oning tarkibiy qism lari, m a’lum va n o m a ’lum ning o ‘zaro 
m unosabati xarakteri bilimga b o ‘lgan ehtiyojni keltirib chiqaradi va faol 
bilishgabo‘lgan izlanishga undaydi.
T a ’kidlash joizki, 
muammoli o ‘qitishning zaruriy sharti talabalarda
haqiqatni va uning natijasini izlash jarayoniga bo‘lgan ijobiy munosabatni
vujudga keltirish hisoblanadi.
Talabalarning m uam m oli o ‘qitishdagi ijodiy va qidiruv bilish faoliyati 
m uam m oli vaziyat paydo qilinganda talabalar m ashg‘ulotda 
muammoni
ifodalab berishidan 
iborat b o ‘ladi, ya’ni bilishdagi qiyinchiliklarning paydo 
b o ‘lishi m ohiyatini (ya’ni ushbu dam da unga nim a m a ’lum b o ‘lsa) so ‘z 
bilan ifodalab beradi, so ‘ngra m uam m oning yechilish usullarini qidiradi va 
b u n d a tu rli ta h m in la rn i o lg ‘a su ra d i, ta la b a la r haq iq iy deb topgan 
taxm inlardan birini faraz sifatida asos qilib oladi va uni isbotlaydi. Izlanish 
m uam m o yoki vazifa bajarilgandan so ‘ng tugallanadi.
Shaxs bilish faoliyatining izlanish davrini maxsus sxem alarda ifodalash 
mum kin: 
muammoli vaziyat — o ‘quv muammosi — o ‘quv muammosini
yechish uchun izlanish — muammoning yechilishi.
M uammoli o ‘qitish mashg‘ulotlarini tashkil etish va o ‘tkazishning muhim 
tom oni shundaki, bunda o ‘qituvchi uning ham ta ’limiy, ham tarbiyaviy 
funksiyasini yaxshi anglab olgan b o ‘lishi talab qilinadi. 0 ‘qituvchi hech
72

---

qachon talabalarga tayyor haqiqatni (echim ni) berishi kerak em as, balki 
ularga bilimlami olishga turtki berishi, mashg‘ulotIarda va hayot faoliyatlarida 
zarur b o ‘lgan axborot, voqea, vaqt va hodisalarni ongida qayta ishlashlariga 
yordam berishi lozim boMadi.
M uam m oli o ‘qitish bilimlarni ongli va m ustahkam o ‘zlashtirish, atrof- 
inuhitga o'zinm g faol munosabatini belgilab olishda talabalar bilish faoliyatini 
jonlantirishda katta imkoniyatlarga ega.
M uam m oli o ‘qitishda o ‘qituvchi taiabalarning bilish faoliyatini tashkil 
etadi, shundagina talabalar fanlarni tahlil qilish asosida mustaqil ravishda 
intellektual m ashaqqatlarni hal qilish, xulosa chiqarish va um um lashtirish, 
qonuniyatlami shakllantirish ham da qo‘lga kiritilgan bilimlami yangi vaziyatga 
tatbiq etishga intiladi.