N. N. Azizxodjaeva tomonidan yozilgan bo‘lib, oliy maktab o‘qituvchilari pedagogik mahorati va pedagogik texnologiyalar zamonaviy muammolarini ochib beradi

1. 
M utaxassislar orasida o ‘z vazifalarini, dasturlar va rollaruii taqsim
qilish asosidagi tadbirkorlik va evristik o ‘yinlar. Bunday mutaxassislar
sirasiga quyidagilar kiradi:
• 
kelgusida ishlash kutilayotgan muassasada fa o l ijodiy ishlovchilam i va
u la m i ishlab chiqishda, aniqlash bilan band boilgan «vaztfa tadqiqotchilari»;
• 
ijodiy guruhdagi barcha ishtirokchilam ingfaolligi sathida shu guruhning
o ‘ziga xos katalizatorlik vazifasini bajaruvchi «faollashtiruvchilar»;
• ilm iy muam moning yechim iga yordam beradigan yoHlar va betakror
fik r la r ta k lif qiluvchi «g‘oyalar ishlab chiquvchi» talabalar;
• gjoyalarning tugUlishiga va ulam ing boshqa ijodiy guruh a ’zolari
tom onidan idrok qilinishiga yordam beradigan «rezonator» (tarqatuvchi)
talabalar;
• m uam m oni yechishning eng m aqbul (optimal) variantini qayta ishlab
chiqish va topish bilan band bo4gan «nazoratchi» talabalar.
Bunday o ‘yinlam i m uayyan obyektda o ‘tkazish maqsadga muvofiqdir. 
R ahbarlar va o ‘qituvchilar oldindan rollam i belgilab q o ‘yadilar. M asalan, 
ag a r o ‘yin konstruktorlik byurosining tuzilm asini o ‘zlashtirishga qaratilgan 
b o ‘lsa, quyidagilar belgilanadi:
• 
«КВ boshligji»;
• «Bosh konstruktor»;
• «Ixtirochi
»;
• 
«Opponent»;
98

---

Tadbirkorlik o ‘yinlarining texnologik sxemasi
99

---

• 
«chizmakash»;
• «tekshiruvchi»;
• «maslahatchi»;
• «nazoratchi» va b.
Shundan so‘ng quyidagilar tuzib chiqiladi:
• 
har binning egallaydigan vazifalari va xatti-harakatlari bahosi bo'yicha
yo'riqnoma;
• o‘yin jarayonining asosiy davriyligi boiyicha dastur ishlab chiqiladi.
0 ‘yin jarayonida tortishish, musobaqalashish (bahs-munozara yuritish),
ruhiyatining bo ‘lishini ta ’minlash zarur.
0 ‘yin o ‘tkazish chog‘ida «buyurtmachi» rolini bajaruvchi rahbar u yoki 
bu tadbirlaming bajarilish sifatiga va bu tadbirlarda rol ijro etgan (qatnashgan, 
ishtirok etgan) talabalarga baho beradi. Shu baholar asosida butun guruhning 
ham da alohida talabalaming rol ijro etishi bahosi chiqariladi.
Bunday o‘yinlami tashkil etish bo‘lg‘usi mutaxassis qobiliyatini diagnostika 
qilishni taqozo qiladi. Shu maqsadda talabalami rol ijro etishlarini almashtirib 
turish ham tavsiya etiladi. Chunki har bir talaba u yoki bu rolda o ‘z 
imkoniyatlarini sinab ko‘ra olsin, ya’ni «oddiy»dan «КВ boshlig‘i» darajasidagi 
rollam i ijro etishga imkoniyat berilsin.
2. 
Ijodiy faoliyatning biror bosqichida muayyan strategiya, taktika va metodlami 
qo‘llash malakasini shakllantirishga qamtilgan tadbiikorlik va rol o‘yinlari.
Masalan, «Ilmiy-tadqiqot ishlarida m a'ruza, munozara» tarzidagi o ‘yin.
Bu o ‘yindagi asosiy rollar quyidagicha b o ‘lishi mumkin: