N. Hakimov, E. Abdullayev, F. Halimov, A. Xamidova umurtqasizlar zoologiyasidan amaliy mashg’ulotlar

Ishni bajarish

1-ish. Suvarakni yorish uchun chap qo’lda qorin tomoni bilan pastga, bosh qismini oldingi tomonga qaratib ushlab, o’tkir ingichka qaychi bilan yon tomondagi tergit va sternitlar birlashgan joydan tananing orqa uchidan ko’krakkacha qirqing. Uning ikkinchi yon tomonini ham xuddi shunday qilib qirqing. Ikkala yon tomon kesimlarni oldingi ko’krak segmenti oldida ko’ndalang kesma bilan birlashtiring. Keyin suvarakni parafinli vannachaga joylashtirib, bosh va qorinning keyingi uchlarini igna bilan sanchib o’rnating. Qisqich bilan tergitning oxirgi segmentidan ushlab, biroz ko’taring, ostidagi muskullarni hamda traxeyalarni qaychi bilan qirqib, tergitni ajratib oling, ichki yuzasini yuqoriga qaratib vannachaga joylashtirib, ko’p kamerali yuragini kuzating.

2-ish. Qo’l lupasi yordamida suvarakning ichagi atrofidagi traxeya naylariga e’tibor bering. Tananing ichidagi yog’ tanachalarini bir qismini qaychi bilan qirqib olib, buyum oynasidagi suv tomchisiga qo’ying, qoplag’ich oyna bilan qoplab, mikroskopning kichik va keyin katta obyektivida kuzating.

3-ish. Ovqat hazm qilish sistemasini kuzatish uchun orqa ichakning keyingi uchini qaychi bilan qirqib, qisqich bilan biroz ko’taring, ichakni oldingi qismini ham kesib, uni ajratib oling. Ichak naychasining bo’limlarga ajralishini qo’l lupasi yordamida kuzating. O’rta ichakning oldingi uchidagi ko’r o’simtalarga e’tibor bering.

4-ish. Malpigiy naylarini ichakdan ajratib olib buyum oynasidagi bir tomchi suvga qo’ying va mikroskopning kichik obyektivida yoki binokulyar mikroskopda kuzating.

5-ish. Qo’l lupasi yordamida jinsiy organlarini kuzating va suvarakni jinsini aniqlang.

6-ish. Ochilgan suvarakning ichki organlaridan ichak va jinsiy sistemalarini ajratib olib, ularning ustidagi qorin nerv zanjirini lupa yordamida kuzating.

7-ish. Qora suvarakning ichki organlari tuzilishini, orqa va yon tomondan ko’rinishini rasmini chizing va ifodalab qo’ying.

8-ish. Suvarakning kemiruvchi og’iz apparatini tuzilishini rasmini chizing va qismlarini ifodalab qo’ying.