N e I t va gaz m ahsulotlarining I izik-kimyoviy tahlili


 .9 - § . Q o g ‘ozda taqsim lanish xrom atografiyasi



Download 4,68 Mb.
Pdf ko'rish
bet75/106
Sana13.07.2022
Hajmi4,68 Mb.
#793361
1   ...   71   72   73   74   75   76   77   78   ...   106
Bog'liq
Neft vf gaz mahsulotlarininu fizik-kimyoviy tahlili. Fozilov S.F, Mavlonov B.A va boshqalar

5 .9 - § . Q o g ‘ozda taqsim lanish xrom atografiyasi
Q og‘ozda xrom atografiyalashda q o ‘zg‘alm as suyuq faza tashuv- 
chisi sifatida o ‘zining g‘ovaklarida an chagina m iq d o rda suyuqlik tutib 
tu ra oluvchi qog‘ozning m axsus navlari ishlatiladi. K olonkali variant - 
dagi singari b u n d a ham ikki turdagi 
q o g ‘ozd an: g ‘ovaklarida suvni tu tib
turadigan gidrofil va maxsus y o ‘l bilan 
tayyorlangan h am d a qutbsiz organik 
suyuqliklarni tutib turadigan gidrofob 
qog‘o zd an foydalaniladi.
Q og‘ozda xrom atogram m alar olish 
usuli yupqa qatlam dagi xrom atografiya 
usuliga o'xshashdir.
Q og‘ozda taq sim lanish x ro m ato - 
grafiyasining m u h im xarakteristikasi 
y u p q a q a tla m li x ro m a to g ra fiy a d a g i 
singari hisoblanadi: 
Rf = x /x f ,
bu yerda: 
x — kom p on ent zonasining aralashishi,
Xf —
erituvchining aralashishi. Q og‘oz- 
dagi xrom atografiyada 
Rf
ni aniqlash 
uslubi Y Q X ning o ‘lchashga asoslan­
g an u su lla rid a n (4 6 -rasm ) farq qil-
b
J
s
s
a
c
a
46-rasm. Yupqa qatlamda
xromatografiyalash sxemasi:
a —a — dastlabki chiziq
b~h —
eritm an in g tajrib a yakunidagi 
chegarasi.
121
Г


m aydi. X ro m ato g rafiy alan u v ch i n a m u n a xrom atografiyalashn ing
bo sh lan ish id a qog‘oz tasm asin in g b o sh la n g ‘ich (start) ch izig ‘iga 
joylashtiriladi va unga harakatchan faza(erituvchi)ning tajriba yakuni- 
dagi chegarasi t a ’sir ettiriladi. Agar n am u n a kom ponentlari rangli 
b o ‘lsa m a ’lum vaqt o ‘tgach, xrom atogram m ada alohida-alohida rangli
dog‘larni k o ‘rish m um kin. B irinchi k o m p o n en t uchun 
R f =
— ,

X y
ikkinchisi u c h u n
Rf] = *2
b o ‘ladi va hokazo.
x f
Ideal sharoitda taqsim lanish koeffitsiyenti 
R j
m oddaning tabiati, 
qog‘oz param etrlari va erituvchining xossalari orqali aniqlanadi, lekin 
boshqa ko m ponentlar ishtirokida m oddaning konsentratsiyasiga bog‘- 
liq b o ‘1 m aydi. A m alda esa 
Rf
koeffitsiyent m a ’lu m darajada shu 
om illarga ham , tajribani o ‘tkazish texnikasiga ham bog‘liq b o ‘ladi. 
Shunga qaram ay, tajriba sharoiti o ‘zgarm aganida va aralashm aning 
tarkibi b arq aror b o ‘lganda bu koeffitsiyentlar bir xil qiym atga ega 
bo'ladi. Q og‘ozdagi xrom atografiyada tahlil o ‘tkazish YQX da qoMla- 
nilgan usullar singari b o ‘ladi. Tahlil maxsus qog‘oz tasm asida yuqoriga 
ko'tariluvchi yoki pastga tushuvchi usulda bajarilishi m um kin.
B u ndan tashqari, b oshlanghch aralashm a dastlab doira m arkaziga 
joylashtiriladi va keyin m arkazdan qog'oz chetlari tom on harakatlanib, 
konsentrik halqalar hosil qiladi. Bu holda d o ira shaklidagi xrom ato- 
gram m a olinadi. D oira shaklidagi xrom atogram m ani olish asbobi 
47-rasm , 
a
da, shunday xrom atogram m ani ohsh u c h u n m oslangan 
qog‘oz esa 47-rasm , 
b
da tasvirlangan.
H arak atch an fazani kiritish u ch u n qog'ozdagi doira o ‘rtasida 
rasm da k o ‘rsatilganidek pilik kesiladi va uning uchi harakatchan fazali 
idishga botiriladi. Pasayib boruvchi xrom atografiyada 47-rasm , 
d
da 
tasvirlangan asbobdan foydalaniladi. Bu holda start chizig‘i qog‘oz 
tasm asining yuqori qism ida joylashgan b o ‘ladi.
Agar tanlangan tarkibli h arakatch an faza yordam ida tekshiriluvchi 
aralashm ani tarkibiy qism larga ajratib b o ‘lmasa, ikki o ‘lcham li xrom a- 
tografiyalash usulidan foydalaniladi. Bu usulda xrom atogram m a olish 
u c h u n xrom atografiyalash ikki m arta, q aram a-q arsh i y o ‘nalishda 
o'tkaziladi. B unda n am unaga birinchi erituvchi bilan ishlov beril- 
gandan keyin x rom atogram m a 90° ga aylantiriladi va ikkinchi m arta 
boshqa erituvchi bilan xrom atografiyalanadi. Bu usul aralashm ani 
tarkibiy qism larga t o ‘laroq ajratish im konini beradi. 

122


48-rasm.

Download 4,68 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   71   72   73   74   75   76   77   78   ...   106




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish