N e I t va gaz m ahsulotlarining I izik-kimyoviy tahlili



Download 4,68 Mb.
Pdf ko'rish
bet58/106
Sana13.07.2022
Hajmi4,68 Mb.
#793361
1   ...   54   55   56   57   58   59   60   61   ...   106
Bog'liq
Neft vf gaz mahsulotlarininu fizik-kimyoviy tahlili. Fozilov S.F, Mavlonov B.A va boshqalar

Gaz tashuvchini 
tanlash, asosan, ikki m uhim om ilga — kolonka- 
ning sam aradorligi va sezgirligi, shuningdek, detektorning ishlash 
prinsipiga bog'liq. Biror gazni gaz tashuvchi sifatida ishlatish m u m - 
kinligi uning fizik va kimyoviy xossalariga qarab aniqlanadi. Bularga 
gazning diffuziyalanish koeffitsiyenti, qovushoqligi, kimyoviy inertligi, 
sorbsion xossalari kiradi.
G aznin g reaksiyaga kirishish qobiliyati m uh im aham iyatga ega. 
Bu xususiyat faqat gaz tashuvchining em as, balki tahlil qilinadigan 
m oddalarning h am xossalariga bo g 'liq b o 'lad i. M asalan, havo unch a 
yuqori bo'lm ag an haro ratd a aldegidlar va olefinlarni oksidlaydi, lekin 
gaz sharoitida to 'y in g an uglevodorodlar, ftorli b irikm alar va nolinchi 
guruh elem entlariga nisbatan inert b o 'lib qoladi. V odorod to 'y in - 
m agan birikm alarni gidrogenlashi m um kin. B undan tashqari, vodo- 
rod ning portlash xavfi b o 'lg an i sababli u n i ishlatish an cha chek- 
langan.
Tashuvchi gazlarga, asosan, quyidagi talablar qo'yiladi: 1) kolon- 
kaning sam aradorligini belgilovchi zaruriy diffuzion xususiyatlarni 
ta ’m inlashi: 
2
) talab qilinuvchi sezgirlikka va d etektorning ishlash 
prinsipiga m os b o'lishi; 3) tekshiriluvchi m oddalar va kolonka ham da 
detek tor m aterialiga nisbatan inert b o'lishi; 4) m um kin qadar kam roq 
yutiladigan b o'lishi; 5) arzon, o so n topiladigan va yetarli darajada 
toza bo 'lish i kerak.
G eliy, azo t, argon, uglerod, dioksid; kam ro q ho llard a havo
neon, kripton, m etan va boshqalar tashuvchi gazlar sifatida ishlatiladi. 
H ozirda tashuvchi gaz sifatida suv b u g 'lari h am ishlatilm oqda.
97


X rom atografiya kolonkasiga tuzilishi jih a tid a n h am , ishlatilishi 
b o ‘yicha ham bir q a to r talablar q o ‘yiladi. Birinchi talabga kolonka- 
ning uzunligi, ichki diam etri, shakli, qanday m aterialdan tayyorlangani 
m isol bod adi. Ikkinchi talabga ichiga adsorbentning joylashtirilish 
zichligi, yuvib o ‘tad ig an suyuqlikning harakatlanish tezligi, bosim
gradiyenti, h aro rat, n a m u n an in g hajm i kiradi.
K olonkaning uzunligi ajratish sharoitlarini tanlashda m uhim aha- 
m iyatga ega, chunki u kolonkaning sam aradorligi va tanlovchanligiga, 
tah liln in g d avom etish m u d d atig a t a ’sir k o ‘rsatadi. K olonkaning 
uzunligi ikki m arta oshirilganda tahlil vaqti ham ikki m arta ortadi
ajratish m ezoni esa kolonka uzunligining kvadrat ildizdan chiqarilgan 
qiym atiga m os ravishda ortadi. X rom atografiya qurilm alarida ishla­
tiladigan kolonkalarning uzunligi 15—150 sm gacha (10 m gacha 
yetadiganlari h am bo r), diam etri 2 dan 12—15 m m gacha bodadi. 
D iam etrn i kam aytirishga toddirishn in g qiyinlashishi, detekto r sezgir- 
ligining pasayishi xalaqit beradi, o rttirishga esa harak atch an faza 
siljish tezligining kam ayishi t o ‘sqinlik qiladi.
K alta kolonkalar o d atd a to ‘g ‘ri yoki U -sim o n shaklda tayyorla- 
nadi. U larning uzunligi 3—4 m dan o rtiq b od g an d a spiralsim on qilib 
tayyorlanadi. K olonkalar yupqa devorli shisha naylardan yoki zangla- 
m aydigan p o d a td a n yasaladi. Shisha naylar ishlatish kolonkalarining 
sorbent bilan to d d irilishin i k o ‘z b ilan k o ‘rib, nazorat qilish im konini 
beradi.
K olonkani adsorbent bilan b ir tekisda va bir xil zichlikda toddirish 
m u h im aham iyatga ega. Shuning u c h u n adsorbent do nachalari sferik 
shaklda h am d a b ir xil diam etrga (
1 0 —
2 0
m km ) ega bodishi kerak. 
B unday d o n ach alar kolonkaning barch a hajm i b o ‘ylab b ir tekisda va 
zichroq joylashadi. A dsorbent kolonkada zich joylashganda h ara k a t­
chan faza va n am u n a kodidalang y o ‘nalishda yaxshi siljiydi, shuning- 
dek, suyuqlik oqim ining tezligi o ‘zgarm ay b ir xilda saqlanib turadi.
Kolonkaga kiritiluvchi nam unaning hajm i adsorbentning joylashish 
zichligiga va donachalarinin g odcham iga bogdiq. D o n a c h a la r o d - 
ch am ining kichrayishi va joylashtirish zichligi ortishi bilan n am u n a
hajm i ortadi va o d atd a 1 d a n 10 sm /s ni tashkil qiladi. N a m u n a
kolonkaga d o z a to r y o rd am id a kiritiladi. D o z a to r n a m u n a n i aniq

Download 4,68 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   54   55   56   57   58   59   60   61   ...   106




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish