N. B. Dilmurodov

 
Bilaguzuk suyaklari 
1-bilak suyagi; 2,3,4-yon,o‘rta va ichki pay ariqchalari, 5-bilaguzuk suyagi
6-oraliq bilaguzug suyagi, 7-tirsakning bilaguzug suyagi, 8,9,10-bilaguzukning 
II-III - IV-V-suyaklari, 11-qo‘shimcha suyak, 12-II-kaft suyagi, 13-III-kaft suyagi, 
14-orqa tomon suyagi. 
Kaft suyaklari – ossa metacarpi
.
 
Qoramolda kaft suyaklari bir-biriga
qo‘shilishgan III va IV (ms
 
III + IV) suyaklari – 
ossa metacarpi tertium et quartum
dan tuzilgan. Lateral tomonida rudimentlashgan V kaft suyagi – 
ossa metacarpi 
quintum
bo‘ladi, I va II kaft suyaklari bo‘lmaydi. 
Kaft suyagining proksimal uchida bilaguzuk suyaklari joylashishi uchun 
bo‘g‘im yuzasida bo‘ladi. Uning dorsal yuzasida kaft g‘adir-budirligi – 
tuberositas 
metacarpi
bo‘ladi. Kaft suyagining tanasi – 
corpus metacarpi
, palmar yuzasi – 
facies ralmaris (volaris),
dorsal yuzasi – 
facies dorsalis 
mavjud.
 
Dorsal yuzasi 
yumaloq bo‘lib, unda cho‘ziq tomir ariqchasi joylashadi. 
Kaft suyagining pastki uchida 2 ta bo‘g‘im g‘altagi – trochleae bo‘lib, har 
qaysi g‘altak sagittal taroq orqali bo‘lingan. G‘altaklarning yon yuzasida 
bog‘lamlar uchun chuqurcha bo‘ladi. 
Hayvonlardagi farq qiluvchi xususiyatlari. 
Otda – III kaft suyagi asosiy 
tayanch naysimon cuyak hisoblanadi; II va IV kaft suyaklari grifel suyagi deyiladi, 
ular rudementlashgan, III kaft suyagi bilan qo‘shilishadi. Cho‘chqada – 4 ta: II, 
III, IV va V kaft suyagi bo‘ladi; II va IV kaft suyaklari boshqalariga nisbatan kalta 
va yaxshi rivojlanmagan. Itda – I kaft suyagi yaxshi rivojlanmagan; boshqa kaft 
suyaklari yaxshi taraqqiy etgan.
Qo‘ylarning oyoq skeletidagi avtopodiy suyaklarini absolyut chiziqli 
o‘lchamlari va og‘irliklari ularning zoti va yashash sharoitidan qat’iy-nazar, 
postnatal ontogenezning dastlabki 3 oylik bosqichiga qadar jadal ortadi, 

---

og‘irliklarini nisbiy ko‘rsatkichlari to 60 oylikkacha davriy ravishda pasayib 
borishi, shuningdek, suyaklarning o‘sishi va rivojlanishi postnatal ontogenez 
davrida hayvonlarni yashaydigan azaliy tabiiy sharoitiga moslanuvchanligi bilan 
bog‘liqligi, ya’ni morfometrik ko‘rsatkichlarni tog‘oldi-tog‘ hududidagi hisori zotli 
qo‘ylarda cho‘l yaylovlaridagi qorako‘l zotlilarnikiga qaraganda yuqori bo‘lishi 
ilmiy tadqiqotlar natijasida aniqlangan (N.B.Dilmurodov, 2011).