N. B. D ilm u r o d o V, M. G. Karimov, Z. F. Norm uradova «hayvonlar morfologiyasi»

(19-rasm)
va neytrofillarga, agranulositlar 
limfositlar va monositlarga bolinadi.
19-rasm.
Kalamush eozinofil granulositi ultramikroskopik
tuziiishining sxemasi:
l — o ‘zakning segmentlari; 2 - kristalloid saqlovchi yetilgan spesifik
donachalar; 3 - plastinkali kompleks; 4 — granulyar sitoplazmatik to ‘r
(Kozlov sxemasi).
Granulositlaming barcha turlarini tuzilishlari bir-birga o‘xsha- 
sada, ularning donalarining tarkibi bilan farq qiladi. Granulositlar 
ko‘payish jarayonida o‘z strukturasini o‘zgartirishga layoqatsiz 
va ma’lum turdagi hayvonlar uchun kattaligi nisbatan doimiy, 
ya’ni yuqori darajada tabaqalangan hujayralardir. Yirik granulosit- 
larning o‘zagi bo‘g£imlarga bo‘lingan (segmentlangan) bolib, 
bunday o‘zak katta solishtirma yuza (yuzaning massaga nisbati)ga 
ega va bu hoi moddalar almashinuvining intensivligiga bogliq. 
Granulositlaming o‘zagi xromatinga boy, sitoplazmasida kam 
sondagi mitoxondriyalar, pufakchalar shaklidagi sitoplazmatik 
to‘r, spesifik donachalar, oksidlanish fermentlari (m., oksidaza) 
mavjud.
Bazofillar leykositlar ichida eng kam miqdordagi yirik, diametri 
8-14 mkm bolib 0, 5-1% ni tashkil qiladi. Bazofillar sitop-
66

---

lazmasidagi maxsus donachalar ishqoriy, ko'k bo‘yoq donachalami 
binafsha-och qizil rangga bo'yalishi, metaxromaziya donachalar 
tarkibida glikozaminoglikan-geparin, gistamin va serotonin bog‘liq 
boladi. Bazofillar tarkibida qondagi barcha gistaminning 50% 
mujassamlashgan.
Bazofillar biriktiruvchi to‘qimaning semiz hujayralariga juda 
ham yaqin turadi. Ularning hayot sikli, eozinodillarnikiga o'xshab
10—12 sutkani tashkil qiladi.
Donachalarning geparin saqlashi, bazofiJlarninrg biriktiruvchi 
to'qim a labrositlari (geparinositlar)ga yaqinligini ko‘rsatadi. 
BazofLUaming sitoplazmasi binafsha-och qizil rangga bo‘yaladi. 
Bazofillar barcha leykositlarning 01,—2%-ini (qushlarda 3—4%- 
ini) tashkil qiladi. Donachalarning geparin va gistamin saqlashi 
bazofillar allergik reaksiyalarda va qon ivishining sekinlashishida 
ishtirok qilishini ko‘rsatadi.