N. B. D ilm u r o d o V, M. G. Karimov, Z. F. Norm uradova «hayvonlar morfologiyasi»

lll-ra sm .
Tovuq oshqozon va
ichagining tuzilishi:
7 — 
bezli oshqozon,
2 —2 ‘ —o ‘n ikki barmoq ichak,
3 — oshqozon osti bezi,
4—4' — ingichka bo ‘lim ichaklar,
5—7 — ко ‘r ichak, 6 — yonbosh
ichak, 8 — muskulli oshqozon,
9 — to ‘g ‘ri ichak, a — ichak
pardasi va paylari.
♦ Nafas olish organlari
Parrandalaming nafas olish organlari sut emizuvchilamikidan 
quyidagilar bilan farq qiladi: 1) burun bo‘shlig‘i kichik va tor; 2) 
tovuq hiqildog‘i; 3) kichik o‘pkasi va unda qo‘shimcha havo 
xaltachalari bo‘ladi.
Burun bo‘shlig‘i 
bumn to‘sig‘i bilan o‘ng va chap qismga 
bo'lingan. Tovuqlarda teshik atrofi cho‘tkasimon pat bilan 
qoplangan bolib, kirishda bumn klapani bor, atrofi mumsimon 
modda bilan qoplangan. 0 £rdak va g‘ozlarda bumn teshigi burun 
to‘sig‘ining oldirog‘ida joylashgan. Bumn bo‘shlig£ining har bir 
bo'limida uchtadan bumn chig£anog£i bo£ladi. Panjarasimon suyak 
labirintlari bo'lmaydi. Hid bihsh apparati kuchsiz rivojlangan. 
Peshana suyagining medial yuzasida ko£z burchagiga yaqin joyda 
bum n bezining paketi bo£lib, uning yo£li bumn bo£shlig‘iga 
ochiladi. 0 £rdak va g‘ozlaming burun teshigi ochiq bo'ladi.
Hiqildoq 
ustki va pastki boladi. Ustki hiqildoq yoriqsimon 
teshik shaklida bo£lib, tomoq tagida joylashgan, shilliq qavati
1 Victoria Aspinall. Veterinary anatomy and Physiology. Textbook. New-
York, 2015.
400

---

tebranuvchi epiteliy bilan qoplangan, ovoz apparati yo‘q. Hiqildoq 
cho£michsimon va halqasimon tog£aylardan tuzilgan, hiqildoq usti 
va qalqonsimon tog‘ayi yo‘q. Halqasimon tog‘ayi bir nechta 
plastinkadan iborat bolib, oldinroq suyaklashadi.
Kekirdakning uzunligi qushlar bo‘ynining uzunligiga bogliq, 
u serharakat ikki juft muskul yordamida harakatlanadi. 0 ‘rdak 
va g'ozlarning qarilarida kekirdak halqalari suyaklashgan boladi. 
Shilliq pardasi bezlarga boy. Ko'krakka yaqin joyda bifurkatsiya 
yaqinida ovoz apparati - pastki sayroqi hiqildoq joylashadi. U 
kekirdakning qalinlashgan halqasi bolib nog£ora va ko‘prikchadan 
iborat. Nog‘orasimon parda ovoz paylari o'rnida xizmat qiladi. 
Sayroqi qushlarda unga yordamlashuvchi maxsus muskul ham 
boladi. Erkak o ‘rdak!ar kekirdagining chap qismida nog£orasimon 
pufak bolib, u ovozning jaranglashiga yordamlashadi.