N. B. D ilm u r o d o V, M. G. Karimov, Z. F. Norm uradova «hayvonlar morfologiyasi»

q o ‘y m i c h
nervi belning oltinchi va dumg'azaning birinchi, 
ikkinchi, uchinchi juft nervlaridan chiqadi. Bu nerv dumg'aza 
chigalining eng yo'g'oni va uzuni hisoblanadi. U chigaldan chiqadi 
va quymich suyagining ustidan va sonning yon yuzasidan o'tib 
sonning ikki boshli muskuli ichiga kiradi. Bu nerv sonning orqa 
yuzasida joylashgan muskullar guruhini (tos-son bo'g'im ini 
yozuvchi, tizza bo'g'imini bukuvchi) ta’minlaydi.
— katta boldir nervi quymich nervidan ajralib, o‘z navbatida, 
bir nechta nervlarga bo'linadi. U orqa oyoqning pastki qismi 
yuzasidagi bukuvchi muskullami ta’minlaydi.1
♦ Bosh miya nervlari 
(101, 102-rasmlar)
Bosh miya asosidan 12 juft nerv, shulardan to'rt jufti katta 
miyadan, qolgan sakkiz jufti uzunchoq miyadan chiqib, tananing 
bosh, bo'yin, ko'krak qismlariga, o'ninchi jufti esa ichki organlarga 
tarqaladi.
Bosh miya nervlarining tuzilishi va funksiyasi xilma — xil. 
Ulaming ba’zilari (I—И—VIII) ta’simi sezuvchi, boshqalari (III— 
VI—VI—XI—XII) (juftlari) harakatlantiruvchi, V -V II-IX jufti 
aralash, o'ninchi jufti (X) vegetativ nerv hisoblanadi.
Birinchi juft (I) — hidlov nervi 
burun b o 's h lig 'i va 
dimog'ning shilimshiq pardasidagi neyrit hujayralari tutamidan 
hosil bo'ladi va bir qancha nerv iplari shaklida panjarasimon 
suyakdan o'tib, hidlov miyasining hid bilish piyozchasiga 
birlashadi. Bu nerv yirtqich hayvonlarda ayniqsa yaxshi rivoj­
langan.
Ikkinchi juft (II) — ko‘ruv nervining 
neyrit hujayralari ko'z- 
ning to'r pardasida joylashgan. Bu nerv ko'z to 'r pardasining 
multipolyar hujayralari neyritlaridan hosil bo'lib, ko'z teshigi orqali 
o'tadi va katta miya asosida kesishma hosil qilib, oraliq miyaning 
ko'rish bo'rtig'ida tugaydi.
1 Victoria Aspinall. Veterinary anatomy and Physiology. Textbook. New-