N. B. D ilm u r o d o V, M. G. Karimov, Z. F. Norm uradova «hayvonlar morfologiyasi»

67-rasm.
Burun tog‘aylari:
A — qoramol, B—V— otlar tog'ayi, 1
— 
burun lab yaltirog‘i, 2
— 
burunni
kengaytiruvchi muskul, 3 — burunning yopn to'gayi, 4 — qanotsimon tog‘ay
plastinkasi, 5 — uning о ‘simtasi, 6
 — 
qanotsimon burma tog ‘ayi, 7
 — 
«S»
shakilli tog‘ay, 8
 — 
burun suyagining uchi, 9 — oziq suyagi, 10
— 
yuqorigi ja g ‘
suyagi, 11 — tog‘ay to'siq, 12 - burunning soxta teshigi, 13 - burunning ochib
ко ‘rsatilgani, 14 — burun kanali teshigi.
Burun chig‘anoqlari bumn bo‘shlig‘ini yuqori, pastki va 
umumiy bumn yo‘llariga ajratib turadi. Burunning yuqorigi yo‘li 
bumn bo'shlig'i qopqog'i bilan burunning yuqorigi chig'anog'i 
o'rtasida bo'lib, tarqoq. U panjarasimon suyak labirintining hid 
bilish sohasi tomon o'tadi.
Bumnning o'rta yo'li yuqorigi va pastki chig'anoqlar oralig'ida 
joylashgan bo'lib, uning orqa uchi 
2
ta yo'lga bo'linib ketadi; bu 
yo'ldan jag', tanglay, ko'z yoshi, peshana kovaklariga, shuningdek, 
burunning yuqorigi va pastki chig'anoq bo'shliqlariga havo kiradi.
Bumnning pastki yo'li keng bo'lib, bumnning pastki chig'a­
nog'i hamda burun bo'shlig'ining tubi oralig'ida joylashgan. U 
xoanaga yaqin joyda ikkinchi bo'lakning xuddi shunday (analogik)
236

---

yo‘li bilan birlashadi. Burunning pastki yo‘li burun-tanglay kanali 
orqali og'iz bo'shlig'i bilan tutashadi. Burun-tanglay kanali dimoq- 
burun organiga ochiladi.
Burunning umumiy yo‘li burun to‘siqlari hamda chig'anoqlari 
oralig'ida joylashib, unda yuqoridagi uchala yo'l ham ochiladi, u 
esa orqa tomondan burun-tomoq yo'liga qo'shilib ketadi. Burun 
bo'shlig'ining oldingi nafas oluvchi qismini shilliq pardasi 
hilpillovchi epiteliy bilan qoplangan bo'lib, qizg'ish rangda bo'ladi, 
orqa hid bilish qismi esa hid bilish epiteliysi bilan qoplangan. 
Burun to'sig'i va pastki devorining shilliq osti qavati ko'p miqdor- 
dagi tomirlar chigaliga (g'ovak tana) ega. Burunning yon bezlari 
qoramolda bo'lmaydi.