N. B. D ilm u r o d o V, M. G. Karimov, Z. F. Norm uradova «hayvonlar morfologiyasi»

105-rasm.
Quloq suprasining muskullari.
A
— 
sigir qulog 4, В — uning orqadan ко ‘rinishi, V — otning qulog 4: 1 — uzun
adduktor, 2 — ко ‘taruvchi uzun muskul, 3 — bo yinning qalqonsimon muskuli,
4 
— 
yuqorigi adduktor muskuli, 5
— 
о ‘rta adduktor muskuli, 6 — qalqon aro
muskul,
7 — 
peshana-qalqon muskullarining peshana qismi, 8
— 
peshana
qalqon muskullarining chakka qismi, 9 — к о ‘taruvchi qisqa muskul, 10 — pastki
adduktor, 11 — tashqi adduktor, 12 — к о ‘taruvchi о “rta muskul, 13 — qisqa
adduktor, 14 — quloq suprasi, 15 — buruvchi qisqa muskul, 16 — buruvchi
uzun, muskul, 17 — chakka muskuli, 18
 — 
qalqoncha, 19 — yog‘ tanachasi,
20 — quloqning pastki muskuli.
377

---

5. 
Quloqning pastki muskuli quloq orqasi so‘lak bezidan 
boshlanib quloq suprasida tugaydi, bu muskul qisqarganda suprani 
pastga tortadi.
Uzun va qisqa buruvchi muskullar qalqonchadan quloq 
suprasining asosiy qismiga boradi. Cho'chqalarda yuqoridagi 
muskullar bir-biriga qo‘shilishi natijasida soni ancha kamayadi, 
qoramollarda anehagina yirikroq, otlarda kuchli rivojlangan bolib, 
quloq suprasini 180° gacha bura oladi.
It va mushuklarda 
— quloq suprasi voronkasimon tog‘ay 
varagl bolib, tovush tolqinlarim tashqi muhitdan tashqi eshitish 
yo‘li orqali nog‘ora pardagacha o ‘tkazadi.
Bir turga mansub hayvonlar orasida kommunikatsiya vositasi 
vazifasini bajaradi. Quloq supralari tananing boshqa qismlari bilan 
(masalan, ko‘z yoki dum) birgalikda dominantlik, qolquv, moyillik 
va boshqalarni ifodalash uchun qollanadi.
Quloq suprasi olcham i va shakli bo‘yicha zotlar orasida bir — 
biridan farq qiladi va unda seleksiya natijasida o‘zgarishlar hosil 
bo‘hb, ko'plari quloq kasalliklari rivojlanishiga olib keladi.
Barcha it zotlarining ajdodi bo‘lgan bo‘risimon itning quloqlari 
tik turadi; bu belgi hozir ham nemis ovcharkalari, chau va xaskilarda 
kuzatiladi. Barcha mushuklar yaqingacha o‘tkir uchli vertikal 
quloqlarga ega, faqat shotland Fold ning quloq supralari yassi va 
buramadir.
Har bir quloq suprasi quloq tog‘ayi deb nomlanadigan elastik 
tog‘ay plastinkadan shakllangan. U esa nay shaklda bolgan tashqi 
eshitish yoliga olib, asosi bilan tog‘ay xalqaga birikadi. Tog‘ay 
o ‘z
navbatida tashqi eshitish yoii bilan birlashib o‘zaro birlashgan 
tog‘aylar qatorini tashkil qiladi va quloq suprasiga erkin harakatlanib 
tovush tolqinlarini ushlashga imkon yaratadi.
Quloq suprasi tog‘ayining ikkala yuzalari teri bilan qoplangan. 
Ko‘pchilik zotlarda quloq suprasining tashqi yuzasi ichki yuzasiga 
nisbatan ko‘proq jundor boladi