N. B. D ilm u r o d o V, M. G. Karimov, Z. F. Norm uradova «hayvonlar morfologiyasi»

Yelka arteriyasi 
yelka suyagining ichki yuzasi va tirsak 
bo'g'imida joylashadi, umumiy suyaklararo arteriyani bergandan 
so'ng, davomi o'rta arteriya deyiladi. O'rta arteriyadan quyidagi 
tarmoqlar: yelkaning aylana medial, yelkaning chuqur, ikki boshli 
muskul arteriyasi, tirsakning kollateral, bilakning kollateral, 
tirsakni qaytaruvchi, umumiy suyaklararo arteriya tarmoqlari 
ajraladi.
Yelkaning ichki aylana arteriyasi yelka suyagining oldingi 
yuzasidan chiqadi va yelkaning aylana yon (lateral) arteriyasi bilan
300

---

anastomoz hosil qilib, yelka-korakoid, yelkaning ikki boshli 
muskullariga hamda teriga tarqaladi.
Yelkaning chuqur arteriyasi nozik bo‘lib, yelkaning uch boshli 
muskuliga tarqaladi.
Yelkaning ikki boshli muskuli nozik bo'lib, yelka suyagining 
pastki distal qismidan boshlanadi va kurakning chuqur muskuliga 
boradi.
Tirsakning kollateral arteriyasi tirsak o'simtasining medial 
yuzasidan boshlanib, yelkaning uch boshli, keng fassiyasini 
taranglovchi, kurakning yuza muskullariga va bilak-tirsak suyaklari 
terisiga tarqaladi.
Bilakning kollateral arteriyasi tirsak bo'g'imining bukuvchi 
yuzasidan o'tib, suyaklararo umumiy arteriya bilan anastomoz 
hosil qiladi va tirsak bo'g'imi kapsulasiga, yelka muskullariga, 
bilaguzuk bo'g'imini yozuvchi muskullarga, barmoq!ami yozuvchi 
muskullarga hamda birinchi barmoqni uzoqlashtiruvchi muskul 
va teriga tarqaladi.
Tirsakning qaytuvchi arteriyasi qoramolda yaxshi rivojlan- 
magan, bilaguzuk va barmoq bo'g'imini yozuvchi muskullariga 
tarqaladi.
Hayvonlardagi farq qiluvchi xususiyatlar:
Otda — yelka arte­
riyasi oltita tarmoq beradi: 1) yelkaning ichki aylana arteriyasi:
2) yelkaning ikki boshli muskuli arteriyasi; 3) bilakning kollateral 
arteriyasi; 4) yelkaning chuqur arteriyasi; 5) tirsakning kollateral 
va 6) tirsakning qaytuvchi arteriyasi.