N. B. D ilm u r o d o V, M. G. Karimov, Z. F. Norm uradova «hayvonlar morfologiyasi»

Umumiy bosh — yelka 
tomiri qisqaroq bo'lib, kekirdakning 
ustida joylashadi. Undan chap va o'ng o'mrov osti arteriyalari 
chiqadi, o'zi esa bosh — yelka arteriyasiga aylanadi va to'g'ri 
qo'ltiq osti, so'ngra oyoqning yelka arteriyasi sifatida davom etadi 
(83, 84-rasmlar).
Umrov osti arteriyasi qo'ltiq osti chuqurcha orqali chap oldingi 
oyoqqa kirishidan oldin birinchi qovurg'a yonidan chiqadi, qo'ltiq 
osti arteriyasiga aylanadi va so'ngra yelka arteriyasi tarmog‘ini 
ajratib, chap oldingi oyoqni qon bilan ta’minlaydi.
Aorta ko'krak qafasi orqali davom etib, juft orqa arteriyalarni 
hosil qiladi va umurtqa pog'onasi hamda ko'krak qafasi muskul­
lariga boradi.1
♦ Bosh arteriyalari
Umumiy uyqu arteriyasi 
bo'yinturuq chuqurchasining tubida 
joylashgan. Qoramolda bu arteriya ensa-atlant bo'g'imida ikkiga, 
ya’ni tashqi uyqu (juda yirik) va ichki (juda nozik) uyqu arteriya- 
lariga bo'linadi. Bunday bo'linishgacha uyqu arteriyasi muskul, 
qizilo'ngach, kekirdak arteriya tarmoqlari hamda quyidagi: qalqon- 
simon bezning oldingi halqum, hiqildoq va ichki uyqu arteriya­
larini ajratadi. Qalqonsimon bezning oldingi arteriyasi — bu arteriya
1 Victoria Aspinall. Veterinary anatomy and Physiology. Textbook. New-
York, 2015.
296

---

halqumga tarmoq, ya’ni halqum arteriyasini beradi, uning o‘zi 
esa hiqildoq arteriyasiga aylanadi. Halqum arteriyasi halqum 
muskullarini oziqlantiradi. Hiqildoq arteriyasi hiqildoq muskul­
lariga tarmoqlanadi.
Ichki uyqu arteriyasi 
faqat yosh buzoqlarda bo'ladi. Umumiy 
uyqu arteriyasidan ajralib, yirtiqsimon teshik orqali miya qutisi 
ichiga kiradi va bosh miyaga hamda uning qismlariga tarqaladi.
Hayvonlardagi farq qiluvchi xususiyaitlar:
Otda — umumiy 
uyqu arteriyasidan quloq orti arteriyasi hamda qalqonsimon 
bezning oldingi arteriyasi ajraladi. Cho'chqada — umumiy uyqu 
arteriyasidan va ensa arteriyasidan ichki uyqu arteriyasi ajralib, 
ensa qismi organlariga tarqaladi.