N. A. Tashpulatova stomatologik

JAG‘ OSTEOMIYELITLARI
Osteomiyelit – suyak to‘qimasining infeksiyali yiringli nekrotik 
yallig‘lanishidir. Kelib chiqishiga ko‘ra gemotogen, travmatik, o‘q tek-
kan yaralanishlar oqibatida va odontogen turlaridan iborat. Gemoto-
gen osteomiyelit suyak to‘qimasiga qon bilan infeksiyaning kirib 
keli shi (gripp, skarlatina, difteriya…) oqibatida kelib chiqadi. Trav-
matik va o‘q tekkan yaralanishlarda jarohat o‘rniga tash qa ridan infek-
siya kirishi natijasida kelib chiqadi. Odontogen osteo miyelitlar perio-
dontal yoriqdan infeksiyaning suyak ko‘migiga o‘tishi oqibatida kelib 
chiqadi. Odontogen osteomiyelitlar barcha osteomiyelitlarning yar-
mini tashkil etadi. Yuqori jag‘ga nisbatan pastki jag‘ osteo miye litlari 
ko‘proq kuzatiladi. Stafilakoklar, anaerob infeksiyalar va asporogen 
anoeroblar osteomiyelitning qo‘zg‘atuvchilaridir. Osteomiye litda yal-
lig‘ lanish jarayoni faqat suyak to‘qimalarini emas, balki uning ichi dagi 
ko‘migini, suyak pardasini va atrofdagi yumshoq to‘qimalarni ham o‘z 
ichiga oladi.
Jag‘lardagi odontogen osteomiyelit asosan uch bosqichda kecha-
di: o‘tkir, o‘tkir osti va surunkali. Bundan tashqari chegara langan va 
diffuz bo‘lishi mumkin.

---

108
O‘tkir bosqich. Bemor organizminig umumiy holati va bakteriya-
larning virulentligiga qarab kasallik sekin yoki keskin kechishi mum-
kin. Kasallikning birinchi belgisi aniq bir tish sohasida o‘ta kuchli 
og‘riq ning paydo bo‘lishi. Keyinchalik bu og‘riq bir necha tishlar soha-
siga kengayadi va yallig‘lanish jarayoni jag‘ tanasi bo‘ylab tarqalib 
boradi.
Bemorda umumiy holsizlik kuzatiladi. Kasallikning diffuz turida 
og‘riq butun jag‘ bo‘ylab hosil bo‘ladi. Bemor ishtahasi yo‘qoladi, 
uyqu si buziladi, boshi og‘riydi. Tana harorati 38°C dan 40°C gacha 
ko‘ta rilishi mumkin. Bemorning umumiy ahvoli qoniqarli bo‘lib kuchli 
terlaydi.
Tashqi ko‘rik o‘tkazilganda bemorning yuzida kataral shish borligi, 
regional limfa tugunlari kattalashganligi, yuz terisi kulrang tus olib, 
yuz ifodalari kuchli og‘riqni sezayotganligini bildirib turadi.
Og‘iz bo‘shlig‘i ko‘rigi o‘tkazishda uning ochilishi chegaralan gan 
bo‘lib, sababchi va qo‘shni tishlar sohasidagi shilliq parda qizargan 
shish gan, og‘izdan qo‘lansa hid keladi, so‘lak quyuqla shadi, til esa 
sarg‘ish – kulrang karash bilan qoplangan bo‘ladi.
Palpatsiyada sababchi tish sohasidagi alveola o‘sig‘i ikkala tomon-
dan yo‘g‘onlashgan, og‘riqli, o‘tuv burma tekislashgan bo‘ladi. Tishlar 
qimirlab qoladi va ularning qimirlash darajasi borgan sari ortib boradi. 
Kasal tishning qimirlash darajasi ko‘proq bo‘ladi. Milk kasal tishdan 
ajralib turadi. Alveolyar – engak nervlari innervatsiyasi sohasida 
ekssu dat ta’siri ostida ezilish sodir bo‘lganligi uchun sezish hususiyati 
susaya di. Pastki jag‘ tanasi qalinlashadi.
O‘tkir odontogen osteomiyelit kasalligi qon va peshobdagi o‘zga-
rishlar bilan kechadi.
Odontogen osteomiyelitning o‘tkir davrida jag‘larning rentgen tas-
virida hech qanday suyak o‘zgarishlari kuzatilmaydi.