Н. А. Самиғов, Ф. Д. Жўраева, Сайдуллаев А. Б


 Қатронли боғловчи моддалар



Download 11,59 Mb.
Pdf ko'rish
bet318/526
Sana24.04.2022
Hajmi11,59 Mb.
#579687
1   ...   314   315   316   317   318   319   320   321   ...   526
Bog'liq
QMB UMK

 
3 Қатронли боғловчи моддалар 
Қатронлар тошкўмир ва қўнғир кўмир, ёнувчи сланецлар, торф, ёғоч 
каби қаттиқ ёқилғиларни ҳавосиз муҳитда қиздириш натижасида ҳосил 
бўлади. Қатрон қора-жигар ранг қуюқ қовушоқ модда бўлиб, ҳарорат 
таъсирида юмшаш хусусиятига эга. 
Қурилиш 
материаллари 
олишда 
кўпинча 
тошкўмир 
қатрони 
ишлатилади. Тошкўмир қатрони қора металлургия саноати учун зарур бўлган 
кокс ёқилғиси олишда қўшимча маҳсулот сифатида ҳосил бўлади. Кокс кимё 
заводларида 1т тошкўмир қайта ишланганда 700-750 кг кокс, 300-350 м
3
кокс 
гази, 30-40 кг хом қатрон ва бошқа моддалар ҳосил бўлади. Тошкўмир 
қатронлари қуйидаги турларга бўлинади: хом тошкўмир қатрони, хайдалган 
қатрон, пек ва таркибланган (аралаш) қатронлар. 
Ҳом тошкўмир қатрони икки хил бўлади: а) 500-600
0
С ҳароратда ярим 
коксланиш жараёнида ҳосил бўлган паст ҳароратли қатрон; Унинг зичлиги 
0,85-1г

см
3
, ранги тўқ-қўнғир. б) 1000-1300
0
С ҳароратда кокс олиш 
жараёнида ҳосил бўлган қатрон. Унинг зичлиги 1,12-1,23 г

см
3
, юмшаш 


393 
ЎУМ 2020 йил “Қурилиш материаллари ва буюмлари” Н.А.Самиғов, Ф.Д.Жураева, Сайдуллаев А.Б. 
ҳарорати 40-70
0
С, ранги қора суюқлик ёки қаттиқ-қовушоқ моддадир. 
Ҳайдалган қатрон (тошкўмир смоласи) паст ҳароратда олинган хом 
смолани фракциялаш усули билан лигроин ва керосин фракцияларини 
ажратиб олиш натижасида ҳосил бўлади. У қовушоқлиги ва хоссалари 
жихатидан юқори ҳароратда ҳосил бўлган қатронга яқинлашади. 
Пек хом тошкўмир смоласини ҳайдаганда ҳосил бўладиган қолдиқ 
маҳсулотдир. Ҳайдаш жараёнида қуйидаги моддалар ҳосил бўлади: енгил 
мойлар (180
0
С), фенолли фракциялар (180-210
0
С), нафталинли фракциялар 
(210-230
0
С), антрацен мойи (360
0
С гача). Пек қора рангли мўрт модда бўлиб, 
зичлиги 1,25-1,28 г

см
3
, таркибида юқори молекулали углеводород 
бирикмалари ва 8-30% эркин холдаги углерод бўлади. 
Таркибли (аралашма) қатронлар пеклар ва қатрон мойлари (антрацен 
мойи ва бошқалар) ёки сувсизлантирилган хом қатронлар билан 
аралаштирилиб олинади. Уларнинг қовушоқлигини ва юмшаш ҳароратини 
пек ва мойлар нисбатини ўзгартириб бошқариш мумкин. 
Қатронлар таркиби ароматик қатордаги углеводородлардан иборатдир. 
Тошкўмир қатрони таркиби қаттиқ (эримайдиган моддалар), қаттиқ 
эримайдиган қатрон смоласи (битум таркибидаги асфалтенлар сингари) ва 
қовушоқ смолалар, суюқ қатрон мойидан иборат. 
Қатроннинг хоссалари мойлар, смолалар ва қаттиқ ҳолдаги ташкил 
этувчиларнинг нисбатига боғлиқ бўлади. 

Download 11,59 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   314   315   316   317   318   319   320   321   ...   526




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish