Н. А. Самиғов, Ф. Д. Жўраева, Сайдуллаев А. Б

ЎУМ 2020 йил “Қурилиш материаллари ва буюмлари” Н.А.Самиғов, Ф.Д.Жураева, Сайдуллаев А.Б. 
устки пластинканинг ўртадаги тешигига эса термометрни ўрнатиш 
керак, бунда термометрнинг симобли пастки учи жез ҳалқанинг пастки сатҳи 
билан бир текисликда ётиши лозим
. 
Ҳалқалар
 
ўрнатилган асбоб 5°С гача 
совутилган дистилланган сув тўлдирилган стакан 
6
 
га туширилади ва 15 
минутдан кейин стакандан чиқариб олиниб, ҳар бир ҳалқадаги битумнинг 
қоқ ўртасига диаметри 95 мм, массаси 3,45
-
3,55 г
келадиган пўлат шарча 
қуйилади. Шундан кейин асбобни яна стаканга жойлаш, стаканни эса шу 
ҳолатда асбест тўр устига қўйиш ва тагидан газ горелкаси ёки спиртли 
лампа билан қиздириш керак. Стакандаги сувнинг ҳарорати минутига 5°С 
кўтарилиши лозим. Битум иссиқдан эриб, юзидаги пўлат шарча билан 
бирга ҳалқанинг тешигидан ўтиб кетади. Эриб юмшаган битум шарча 
оғирлиги таъсирида ҳалқадан ўтиб, асбобнинг пастки пластинкаси 
(диски) га тегади, шу пайтдаги ҳарорат (3
-
расм) битумнинг эриб 
юмшаш ҳарорати ҳисобланади. «Ҳалқа ва шар» усулида битумнинг эриб 
юмшаш ҳарорати 70°С бўлса, буни қисқачагина, «70°Ҳ ва С» шаклида ёзиш 
мумкии. Ҳарорат 80°С дан ошиб кетганда асбоб стаканига сув ўрнига 
глицерин тўлдирилади.; Синаш олдидан битум намунасини 32°С ли муҳитда 
15 минут сақлаш керак. Синов икки марта ўтказилади ва битумнинг 
юмшаш ҳарорати синов натижаларининг ўртача арифметик қиймати 
сифатида ҳисобланади. Олинган натижалар ёзиб борилади ва ДСТ билан 
таққослпнпди. 
 
Асбобдаги ҳалқани ўлчами: 
а) ташқи диаметри мм 
б) ички диаметри 
мм 
в) баландлиги 
мм 
шарча диаметри - мм;
шарча массаси - г; 
сувнинг бошланғич ҳарорати -
0
С; 
бошланғич ҳароратда ушлаб туриш вақти - ….. мин; 

---

402