N. A. Mamadjonova O’simlikshunoslikning biologik asoslari

.
h = 10000 m
2
.
0,3 
m = 3000 m
3
(hisoblanayotgan katlam xajmi); Q = V 
.
q = 3000 m
3
.
1,3 t/m
3
= 
3900 t (hisoblanayotgan katlamdagi tuproq massasi). 
Demak, hisoblanayotgan tuproqning xar bir kg da 30 mg ozik modda bo’lsa, 
mavjud 3900 t (3900000 kg) tuproqda kancha mg ozik modda borligi proporsiya 
yuli bilan aniqlanadi, 1 kg 1000000 mg ekanligi bois natija 1000000 ga 
taksimlanadi va natijada kg/ga hisobidagi ozik modda mikdori topiladi. 
1 kg – 20 mg
x = 3900000 
.
30 = 117000000 mg = 117 kg 

---

106 
3900000 kg – x
yoki sodda kilib hisoblaganda PKm = P 
.
3,9 = 30 
.
3,9 = 117 kg.
Olingan natija tuproqdagi ozik moddalarni uzlashtirish koyeffisiyentiga 
kupaytiriladi va 100 ga taksimlash orkali tuproqdagi ozik moddalarni uzlashtirish 
(Vp) kursatkichi aniqlanadi, u kuyidagi formula yordamida hisoblanadi: 
Vp = PKm 
.
Kp / 100 = 117 
.
5 / 100 = 5,85 kg/ga 
Tuproq tarkibidagi ozik moddalar mikdorini bilash tuproqning samarali 
unumdorligi hisobiga shakllanadigan hosil ulchamini aniqlashga yordam beradi. 
Tuproqning samarali unumdorligi hisobga olinadigan hosilni bilash esa usha 
daladan ugit kullanilmaganda kancha hosil olish mumkinligini kursatadi. U 
kuyidagicha aniqlanadi: 
Uyef = PKm 
.
Kp / V
1
= Vp / V
1
= 5,8 / 1,15 = 5,04 s/ga. 
Bundan kurinib turibdiki, kullanilgan ozik moddalar programmalashtirilgan 
hosil ulchamini belgilaydi. 
Almashlab ekish dalasida hosil yigishtirib olingach, ozik moddalar balansini 
hisoblash lozim. 50 s don hosili olish programmalashtirilgan daladan 52 s hosil 
olingan bo’lsa, yetishtirilgan hosil bilan 169 kg azot, 60 kg fosfor, 104 kg kaliy 
uzlashtirilgan. Hosil bilan umumiy olib chikilgan ozik elementlardan tuproqdan 
uzlashtirilgan azot 9,59 %, fosfor 11,05 % va kaliy 43,84 % ni tashkil etadi.
Umumiy uzlashtirilgan ozik moddalarda tuproq va ugitdan uzlashtirilgan 
ozik moddalar ulushi kuyidagi formula yordamida aniqlanadi: 
D
1
= 100