Sopollitepa koridorsimon bloklar
sistema asosida qurilgan, uch qator
m udofaa devorlari bilan o ‘rab olingan yirik qisliloq boMgan. Uning
um um iy maydoni 4
ga.
ga yaqin. Katta qismi paxta m aydoniga
q o 's h ib yuborilganligi sababli,
faqatgina, uning m arkaziy q a l’a qismi
saqlanib qolgan. U kvadrat 82 X82 metr boMgan istehkomdir. Q a l'a
m udofaa devorlari qalinligi 2 metr boMib, som on q o ‘shilgan xom
gMshtdan
qurilgan. M udofaa
devorlari
toMg‘am a
tuzoq
usulida
ishlanib, aniq oMchamli koridorsim on bloklarga boMingan. Tashqi
bloklar yoMaklar orqali ichkaridagi uy-joylar bilan birlashtirilgan.
Ichki bloklar mudofaa tizimida qopqon vazifasini bajargan. Tashqa-
ridan
qaraganda
ular qal’aga olib kiradigan darvozalarga o ‘xshaydi.
Lekin q a l'a g a
bitta
darvoza orqali kirilgan. U q a l'a n in g
janubiy
to m o n id a joylashgan. Qolganlari « yolg‘on davrvoza» boMgan. Bu ju d a
m urakkab m e ’moriy reja edi. M udofaa tizimidagi ichki va tashqi
bloklar Sopollitepaning keyingi bosqichlarida u rug‘ xilxonasi, uv-
jo y . kulolchilik ustaxonasi kabi maqsadlarda foydalanishgati.
Sopollitepada 3 ta qurilish bosqichi aniqlangan. Sopollitepaning 2 ta
qurilish davri bir xil trateriallar bergan. Yuqori 3-chi qurilish davrida
b a ’zi o ‘zgarishIar mavjud. Bu o'z garishlar Jarqo'ton
yodgorligining quyi
qatlami materiallariga o'xshavdi. Shuning uchun Sopollitepadagi 2ta
quyi qatlam «sopolli bosqichi», uning yuqori qatlami
«JarqoMon»
bosqichi deb yuritiladi.
Sopollitepadagi uy-joylar 8 ta kvartallarga boMingan. Kvartallar
urugMar asosida shakllangan. Q ishloqda 8 ta urug' jamoalari yashagan.
Har bir kvartaldan 2-3 yoki undan ortiq xum donlar va non pishiriladigan
m axsus tandirlar, u y -jo y qoldiqlar va 158 ta qabr topilgan.
Olimlar
fikricha. qisliloq aholisi 155-315 kishidan iborat boMgan.
Har bir
oila o 'z uyiga ega bo'lgan. Uylar orasida ko'c lm lar
bo'lib, ular
markaziy maydoni bilan bog'langan. Uylar k o 'p xonali qilib. xom
gMshtdan qurilgan. Devorlari bir necha bor somonli loy bilan suvalgan,
pollarga alebastr aralashgan loy yoki sopol siniqlari yotqizilgan.
Xonalarda o 'c h o q va sandal i7.lari saqlangan. Har bir xonadonning
om borxonasi bo'lgan. Uylar ichidan toshdan, suyakdan,
bronzadan
yasalgan turli xil mehnat qurollar. sopol idishlar, turli taqinchoq va
bezaklar, urug' va qabilalarning muhrlari, tam g'alari topilgan. Ular
mahorat bilan ishlangan. Topilmalar
o 's h a
davr aholisining yuksak
m a d a n iy -x o 'ja lik rivojiga erishganligidan guvohlik beradi.
Sopollitepada sopol buyumlar kulolchilik charxida ishlanib. ikki
yarusli xumdonlarda pishiriIgan. Sopol idishlar jarangdor, yupqa qilib
ishlangan. -Ularning turli xil shakl lari - oyoqli vazalar, qadahlar.
69