N. A. Egam berdieva arxeologiya ( 0 ‘quv qo‘llanma)



Download 4,59 Mb.
Pdf ko'rish
bet48/144
Sana04.06.2022
Hajmi4,59 Mb.
#635431
1   ...   44   45   46   47   48   49   50   51   ...   144
Bog'liq
Arxeologiya qo`llanma(1)

SopoIIi
m ad an iyati 
nomi ostida fanga kiritganlar. Sopol 

i madaniyati 5ta 
xronologik bosqichga bo'linadi. O 'zb ek isto n arxeologlarining kevingi 
yillarda olib borgan tadqiqotlari natijdasida Sopollitepa madaniyatining 
xronologik sanasini ancha aniqlashtirdilar. y a ’ni radiokarbon analizi va 
m adaniyatlararo tarqalgan ashyolar tahlili y ordam ida 300-^100 yilga 
qadim iylashtirdilar. Ular quyidagilardan iborat:
l . S o p o l l i bosqichi - miloddan avvalgi 2 1 5 0 - 1 9 0 0 yillar;
2. J a rq o 'to n bosqichi - miloddan avvalgi 1900-1600 yillar;
3. K o 'zali bosqichi - miloddan avvalgi 1600-1 4 5 0 yillar;
4. M o'lali bosqichi - miloddan avvalgi 1450-1 2 5 0 yillar;
5. B o ‘ston bosqichi - miloddan avvalgi 1250-1000 yillar;
S op ollitep a 
m an zilgoh i 
Surxondarvo 
vilovatidagi 
Sherobod
choMida Q a y narbuloqsoy hududida topilgan. U T erm iz shahridan 70 
km s h i m o liy - g 'a r b id a joylashgan. Bu manzilgoh 
Sherobod choTini 
o'zlashtirish ja ra y o n id a 1968 yilda L.I.Albaum to m onidan ro 'y h a tg a
olingan. Uning tadqiqot ishlari bilan 
1969-1 9 7 4 yillarda 
A .A sqarov 
s h ug'ullangan. U shbu m adaniyatga tegishli 20 dan ortiq yodgorliklar 
topilgan.
68


Sopollitepa koridorsimon bloklar sistema asosida qurilgan, uch qator 
m udofaa devorlari bilan o ‘rab olingan yirik qisliloq boMgan. Uning 
um um iy maydoni 4 
ga.
ga yaqin. Katta qismi paxta m aydoniga 
q o 's h ib yuborilganligi sababli, faqatgina, uning m arkaziy q a l’a qismi 
saqlanib qolgan. U kvadrat 82 X82 metr boMgan istehkomdir. Q a l'a
m udofaa devorlari qalinligi 2 metr boMib, som on q o ‘shilgan xom 
gMshtdan 
qurilgan. M udofaa 
devorlari 
toMg‘am a 
tuzoq 
usulida 
ishlanib, aniq oMchamli koridorsim on bloklarga boMingan. Tashqi 
bloklar yoMaklar orqali ichkaridagi uy-joylar bilan birlashtirilgan. 
Ichki bloklar mudofaa tizimida qopqon vazifasini bajargan. Tashqa- 
ridan qaraganda 
ular qal’aga olib kiradigan darvozalarga o ‘xshaydi. 
Lekin q a l'a g a
bitta 
darvoza orqali kirilgan. U q a l'a n in g
janubiy 
to m o n id a joylashgan. Qolganlari « yolg‘on davrvoza» boMgan. Bu ju d a
m urakkab m e ’moriy reja edi. M udofaa tizimidagi ichki va tashqi 
bloklar Sopollitepaning keyingi bosqichlarida u rug‘ xilxonasi, uv- 
jo y . kulolchilik ustaxonasi kabi maqsadlarda foydalanishgati.
Sopollitepada 3 ta qurilish bosqichi aniqlangan. Sopollitepaning 2 ta 
qurilish davri bir xil trateriallar bergan. Yuqori 3-chi qurilish davrida 
b a ’zi o ‘zgarishIar mavjud. Bu o'z garishlar Jarqo'ton yodgorligining quyi 
qatlami materiallariga o'xshavdi. Shuning uchun Sopollitepadagi 2ta 
quyi qatlam «sopolli bosqichi», uning yuqori qatlami 
«JarqoMon» 
bosqichi deb yuritiladi.
Sopollitepadagi uy-joylar 8 ta kvartallarga boMingan. Kvartallar 
urugMar asosida shakllangan. Q ishloqda 8 ta urug' jamoalari yashagan. 
Har bir kvartaldan 2-3 yoki undan ortiq xum donlar va non pishiriladigan 
m axsus tandirlar, u y -jo y qoldiqlar va 158 ta qabr topilgan. 
Olimlar 
fikricha. qisliloq aholisi 155-315 kishidan iborat boMgan. Har bir 
oila o 'z uyiga ega bo'lgan. Uylar orasida ko'c lm lar 
bo'lib, ular 
markaziy maydoni bilan bog'langan. Uylar k o 'p xonali qilib. xom 
gMshtdan qurilgan. Devorlari bir necha bor somonli loy bilan suvalgan, 
pollarga alebastr aralashgan loy yoki sopol siniqlari yotqizilgan. 
Xonalarda o 'c h o q va sandal i7.lari saqlangan. Har bir xonadonning 
om borxonasi bo'lgan. Uylar ichidan toshdan, suyakdan, bronzadan 
yasalgan turli xil mehnat qurollar. sopol idishlar, turli taqinchoq va 
bezaklar, urug' va qabilalarning muhrlari, tam g'alari topilgan. Ular 
mahorat bilan ishlangan. Topilmalar 
o 's h a davr aholisining yuksak 
m a d a n iy -x o 'ja lik rivojiga erishganligidan guvohlik beradi.
Sopollitepada sopol buyumlar kulolchilik charxida ishlanib. ikki 
yarusli xumdonlarda pishiriIgan. Sopol idishlar jarangdor, yupqa qilib 
ishlangan. -Ularning turli xil shakl lari - oyoqli vazalar, qadahlar.
69



Download 4,59 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   44   45   46   47   48   49   50   51   ...   144




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2025
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish