N. A. Egam berdieva arxeologiya ( 0 ‘quv qo‘llanma)

ik k in c h i ta r a q q iy o t
b o s q ic h i 
tem uriylar davri bilan bogMiq. A m ir T e m u r o ‘z davlatining 
poytaxti qilib 
S a m a r q a n d
shahrini tanlagach, u erda obodonlashtirish 
va qurilish ishlarini boshlab yubordi. 
1371-1373 yillarda hozir 
m a ’m uriy binolar jo y lash g an tepalik (Tepa qoM-g ‘on)da o ‘z arkini 
qurdiradi. T e m u r davrida, ark 
- » s h a h r i d a m n » , 
shaharning d evor bilan 
oMalgan qolgan qismi esa 
« h is o r »
deb ataldigan. Sam arqand shahri 
m u stah k am va baland m udofaa devori bilan oM'ab olingan. Mirzo 
B o b u rn in g maMumotiga koM-a, uning ustida otliq bemalol y u ra olgan. 
M u d o fa a d e vorning tashqi aylana qismi keng boMib, c h u q u r handaq 
bilan m ustahkam langan.
Ark hududi 34 g a d a n ortiq boMgan. Ark devorining balandligi 8 metr, 
pastdan eni 3 metrdan ortiqroq qilib tiklangan. S hahar arkida 2 ta 
d a rv o za boMgan. A rk va undagi binolari pishiq gMsht va xom gMshtdan 
qurilib, bezashda n iarm ar tosh, ganch, y o g 'o c h h am da turli xil sirlangan 
koshinlardan keng foydalanilgan.
132

---

A rkda h ukum at idoralari, masjid va madrasalar, shohona uy-joylar, 
15 ming jildli noyob kitoblami o 'z id a jam lagan ulkan kutubxona, A m ir 
Tem urning 
xazinasi, 
taxti, 
zarbxona, 
aslahasozlik 
ustaxonalari, 
ham m om , hovuz, zindon va boshqa binolar joylashgan. Shuningdek, 
unda madaniy-maishiy binolar, suv inshootlari, yashil zona, gulzorlar, 
hunarm andchilik ustaxonalari, d o ‘konlar va savdo rastalari tartib bilan 
joylashtirilgan. 
Ark 
ichida davlatning asosiy 
qarorgohi 
b o 'lg an
K o ‘ksaroy ham da B o 'stonsaroy joylashgan.
K o ‘k sa r o y
tuzilishi jihatidan t o ‘rt qavatli bo'lib, go 'zal naqshlari 
betakror b o i g a n . U shbu saroyning bezaklarida k o 'k zangori rangdagi 
sirkor koshinlar k o ‘p ishlatilganligi sababli K o'ksaroy deb ataganlar. 
Unda saltanatning m uhim tadbirlari o'tkazilgan. Jumladan, xonni taxtga 
o'tqazish yoki uni taxtdan olish kabi marosimlar, elchilar, shahzodalarni, 
oliy maqom dagi m ehmonlarni shu saroyda qabul qilganlar.