Н. Қ. ЙЎлдошев, Г. Э. Захидов

5.3.3-расм. Тўғри чизиқли вазифавий тузилма 
Тузилманинг камчилигига қуйидагиларни киритиш мумкин: 
-
ҳаракатлар бирлиги йўқлиги; 
-
вазифавий 
хизматлар 
ўртасида 
доимий 
ўзаро 
алоқаларни
қўллаб - қувватлаш имконияти йўқлиги; 
-
қарорлар қабул қилишнинг узоқ муддатли тадбирлари; 
-
ижрочиларнинг иш учун жавобгарликлари пасайиши, чунки улардан 
ҳар бири бир неча раҳбарлардан кўрсатмалар оладилар; 
-
ходимлар томонидан “юқоридан” олинадиган кўрсатмалар ва 
фармойишларни мувофиқлашмаганлигини, чунки ҳар бир вазифавий 
бўлинма ўз масалаларини биринчи ўринга қўяди; 
-
якка ҳукмронлик тамойилининг бузилиши; 
Бошқарувнинг тўғри чизиқли - штабли тузилмасида
биринчи (тўғри 
чизиқли) раҳбарга аниқ масалаларни ишлаб чиқиш ва тегишли қарорлар, 
режаларни тайѐрлашда штаблар деб аталган вазифавий бўлимлардан ташкил 
топган бошқарувнинг махсус аппарати ѐрдам беради. Бундай бўлинма ўз 
қарорларини раҳбар орқали ҳал қилади ѐки (махсус ваколатлар доирасида) 
Корхона директори 
Режалаштириш 
Таъминот 
Ходимлар 
Молия 
3-бўлим 
2-бўлим 
1-бўлим 

---

141 
уларни хизмат даражалари бўйича қуйида турувчи ва ижрочиларигача 
етказади (5.3.4-расм). вазифавий бўлинмалар қоидага кўра, ишлаб чиқариш 
(тижорат) бўлимларига мустақил равишда фармойишлар бериш ҳуқуқига эга 
эмаслар.
Б ў л и м л а р 
5.3.4-расм. Тўғри чизиқли - штабли ташкилий тузилма 
Вазифавий 
хизматлар 
ишлаб 
чиқаришнинг 
техник 
қўллаб-
қувватланишини амалга оширадилар, ишлаб чиқаришга раҳбарлик қилиш 
билан боғлиқ масалаларни ҳал қилиш вариантларини тайѐрлайдилар, тўғри 
чизиқли раҳбарни режалаштириш, молиявий ҳисоб-китоблар, моддий-техник 
таъминот ва бошқа масалалардан озод қиладилар. Ташкилий тузилма 
бошқарувнинг юқори оперативлигини таъминлайди. 
Фирма қанчалик йирик бўлса, у шунчалик шохлаб кетган аппаратга эга 
бўлади. Шу муносабат билан вазифавий хизматлар фаолиятини 
мувофиқлаштириш ѐки ўз ихтиѐрида компьютер техникасига эга бўлган 
юқори малакали ходимларга эга йирик ихтисослашган бўлинмаларни ташкил 
этиш ҳақидаги масала вужудга келади. 
Бошқарувнинг бу тузилмаларида бўлинмалар ўртасида горизонтал 
даражадаги яқин алоқалар ва ўзаро ҳамкорликлар йўқдир. 
Юридик хизмат 
Бош бошқарувчи 
Тадқиқотлар 
сектори 
Техник директор 
Захираларни 
бошқариш бўйича 
директор 
Маркетинг бўйича 
директор 

---

142