«mutaxassislikka kirish» fanidan 10-ma’ruza: psixolog faoliyatini nazorat qiluvchi axloqiy me’yorlari va etik tamoyillar samarqand – 2021 yil Reja

O'z ishida psixolog uchun shaxsiy va kasbiy hayot sohalarini farqlash muhim ahamiyatga ega. U shaxsiy munosabatlarini va muammolarini professional faoliyatga o'tkazmasligi kerak.
Psixolog va mijoz o'rtasida yaqin shaxsiy munosabatlar bo’lishi maqsadga muvofiq emas. Psixolog mijozning muammolarini samarali hal qilish uchun zarur bo'lgan ob'ektiv va mustaqil munosabatni saqlab turishi muhimdir.
4) Mijozni hurmat qilish tamoyili.
Psixolog sub'ektning, mijozning qadr-qimmatini hurmat qilishi va u bilan muomala qilishda halollik, ya’ni to’g’riso’zlik ko'rsatishi kerak. Psixologik ish jarayonida psixolog mijozning simpatiya va ishonch tuyg'ularini, psixolog bilan muloqotdan qoniqish hissini saqlab qolishga intilishi kerak.
Tadqiqotni o'tkazishda uning maqsadini (umumiy va tushunarli shaklda) yetkazish kerak, mijozni olingan ma'lumotlardan qanday foydalanish haqida o’z vaqtida ogohlantirish lozim.
Amaliyotchi psixolog va mijoz o'rtasidagi munosabatlarning optimal uslubi bu teng huquqli o'zaro munosabatlardir. Mijoz o'zini psixologning to'liq hamkori sifatida his qilishi kerak. Amaliy psixologlarning keng tarqalgan xatolaridan biri homiylik va vasiylik pozitsiyasidir. Shu bilan birga, psixolog o'zini hayot bo'yicha mutaxassis deb hisoblab, mijozga uning mezonlarini qabul qilishi uchun ta'sir qila boshlaydi: nima “to'g'ri” va nima “noto'g'ri” talqinida. Bu psixologning shaxsning harakatlarini yaxshi yoki yomon deb baholay boshlashiga olib keladi. Bu noprofessionallikning namoyon bo'lishi, hayotiy psixologiyaga tayanib harakat qilishdir.
Amaliy psixolog uchun mijozning xatti-harakatlari haqida baholovchi fikrlar berish va unga to'g'ridan-to'g'ri maslahat berishdan qochish muhimdir, chunki bu holda u mijoz taqdiri va shaxsiyati uchun javobgarlikni o'z zimmasiga olgan bo’ladi.
5) Kasbiy maxfiylikka rioya qilish tamoyili
Psixolog psixodiagnostik metodikalarning maxfiyligini saqlashi kerak. Bu shuni anglatadiki, professional metodikalar mutaxassis bo'lmaganlar qo'liga tushmasligi lozim. Ularning yaroqliligi sir saqlanishi kerak.