«mutaxassislikka kirish» fanidan 10-ma’ruza: psixolog faoliyatini nazorat qiluvchi axloqiy me’yorlari va etik tamoyillar samarqand – 2021 yil Reja

2) Shaxsga zarar yetkazmaslik tamoyili.
Psixolog o'z faoliyatini birinchi navbatda mijozning manfaatlaridan kelib chiqqan holda amalga oshiradi. Shunday ekan, tadqiqot yoki amaliy ish bilan shug'ullanishda shaxsga, u yoki bu tarzda zarar yetkazmaslik tamoyiliga amal qilishi kerak. Shuning uchun psixologning asosiy axloqiy tamoyili bu - "zarar berma". Psixolog faoliyati jarayoni va natijalari shaxs sog'lig'iga, holatiga, ijtimoiy mavqeiga, manfaatlariga zarar yetkazmasligi kerak. Psixolog eng xavfsiz va eng maqbul uslub va usullardan foydalanishi zarur.
Psixolog mijozning olingan natijalardan xabardor bo'lgan boshqa shaxslar tomonidan zarar ko'rmasligiga alohida e'tibor berishi kerak.
Agar mijoz (tadqiqlanuvchi) kasal bo'lsa, tadqiqot usullaridan yoki amaliy psixologik ishlardan foydalanishga faqat shifokorning ruxsati bilan yoki mijozning manfaatlarini ifodalovchi boshqa shaxslarning roziligi bilan yo'l qo'yiladi. Psixolog bemor bilan psixoterapevtik ishlarni faqat davolovchi shifokor bilan kelishilgan holda va tibbiy psixologiyaga ixtisoslashgan holda amalga oshirishi mumkin.
3) Ob'ektivlik tamiyili. Psixolog hech kimga nisbatan noto'g'ri qarashga yo’l qo’ymasligi kerak. Uchinchi shaxslarning sub'ektiv fikri yoki talablariga bog'liq bo'lmagan ob'ektiv pozitsiyani egallash lozim. Mijozga nisbatan sub'ektiv taassurotiga, uning yuridik yoki ijtimoiy mavqeiga asoslanib xulosalar chiqarish va psixologik ishlarni bajarish mumkin emas. Buning uchun psixolog o'rganish maqsadi va shartlariga, yoshi, jinsi, ma'lumoti, sub'ektning holatiga mos keladigan metodikalarni qo'llashi kerak. Metodikalar standartlashtirilgan, me’yorlashtirilgan, ishonchli, validli, moslashtirilgan bo'lishi shart.
Psixolog ma'lumotlarni qayta ishlash va sharhlashning ilmiy tan olingan usullarini qo'llashi kerak. Ish natijalari psixologning shaxsiy xususiyatlari va xayrixohligiga bog'liq bo'lmasligi kerak. Olingan natijalar har doim ilmiy asoslangan, tasdiqlangan va har tomonlama o’rganilgan bo'lishi kerak. Psixolog faqat ishning manfaatlarini boshqaradi.