Mustaqillik yillarida O‘zbekistonda bozor munosabatlariga asoslan- gan

Mahsulot o‘tkazish va sotishni rag‘batlantirish 
– bu terminning bir 
qancha tariflari mavjud, masalan: 

yangi mijozlar tomonidan tovar xarid qilinishini oshirish va mavjud 
mijozlar iste’mol hissasini ko‘paytirish maqsadiga qaratilganichki faoliyat; 

tovar harakatlanishidagi marketing texnologiyasi bo‘lib, bunda 
mijozlarga odatda qoidaga ko‘ra vaqtinchalik tartibda bir qator bevosita va 
bilvosita afzallik va ustunliklar havola etiladi. 

bu ish tovarlar va xizmatlarni xaridorlar uchun yanada jozibali 
ko‘rinishda havola etish maqsadida amalga oshiriladi; 

savdo joylarida amalga oshiriladigan reklama tadbirlari, maxsus 
rejalari odatda cheklangan vaqt doirasida mo‘ljallab ishlab chiqiladi; 

tovarlar yoki xizmatlarni sotish uchun reklamadan foydalangan holda 
yoki foydalanmasdan ishlab chiqilgan maxsus marketing texnologiyasi. 
Yuqorida keltirilgan tariflardan qaysi biri kompaniyalarning bugungi 
rejalariga muvofiq kelish-kelmasligidan qat’iy nazar mahsulot o‘tkazish va 
sotishni rag‘batlantirish bo‘yicha sxemalarning muayyan elementlari aynan 
bir narsa ekanligi ma’lum. Bu – tekin turli rangdagi ruchkalardan tortib 
aviachiptalargacha qimmatli sovg‘alarni tarqatish. Sovg‘aning reklama 
qimmatdorligi uning puldagi qiymatini, dizayn, emotsional idrok etish kabi 
uchala omilni bir vaqtda shakllantirishi mumkin. Bugungi kunda mahsulot 
o‘tkazish va sotishni rag‘batlan- tirishda qo‘llanayotgan eng ommabop 

---

296 
texnologiyalar quyidagilardir: 
– 
mos keluvchi qadoqlangan tovarlar; 

pul dividendlari; 

mukofot tariqasidagi pul cheklari yoki kuponlari; 

mahsulot o‘tkazish va sotishni rag‘batlantirish bo‘yicha xayriya 
tadbirlari; 

bepul yutuqlar tanlovlari va o‘ynalishi; 

kuponlarni haq to‘lab uzish haqidagi qarama-qarshi takliflar; 

pasaytirilgan narxlar katta-katta harflar bilan yozilgan qadoqlar; 

tovarlar xarid qilinayotganda sovg‘a berish; 

bepul namunalar; 

sovg‘a tariqasida beriladigan kuponlar; 

savdo zallarida tovarlar namoyish etilishi; 

yirik va guruhlangan qadoqlar; 

xaridni tasdiqlaganlik uchun sovg‘a; 

banknotlar yoki kuponlar yarimtasining bir-biriga mos kelishi; 

pul chegirmalari; 

qadoqdan foydalangan holda to‘g‘ridan to‘g‘ri marketing; 

sotuvni rag‘batlantiruvchi o‘yinlar; 

o‘z-o‘zidan yo‘q bo‘lib ketuvchi yutuqlar. 
Mahsulot o‘tkazish va sotishni rag‘batlantirish bo‘yicha marketing 
tadbirlari yig‘indisi marketing kommunikatsiyalari majmuyi, deb ham 
yuritiladi. Aniq marketing kompaniyalari ehtiyojlarga muvofiq birga- likda 
foydalanish uchun tanlab olingan vositalar, texnologiyalar va faoliyat 
turlarini o‘z ichiga oladi. Bunga quyidagilar kirishi mumkin, jumladan: 

reklama; 

sotuvdan keyingi faoliyat; 

reklamabop libos; 

brending va pozitsiyalashtirish; 

kataloglar; 

korporativ kommunikatsiyalar; 

to‘g‘ridan to‘g‘ri pochta jo‘natmalari; 

to‘g‘ridan to‘g‘ri marketing; 

elektron tijorat; 

ko‘rgazmalar; 

interaktiv video; 

Internetdagi faoliyat; 

dizayn va ramzlar; 

---

297 

bozorga axborot havola etish; 

marketing tadqiqotlari; 

merchandayzing; 

kichik ommaviy axborot vositalari; 

qadoq, o‘rama; 

savdo joylarida reklama; 

narx sohasidagi strategiya; 

matbaachilik: iste’molchilar uchun adabiyotlar; 

matbaachilik: savdoga oid adabiyotlar; 

reklama sovg‘alari; 

jamoatchilik bilan aloqalar; 

savdo korxonalari xodimlarini qo‘llab-quvvatlash; 

savdoga oid adabiyotlar; 

sotuvni rag‘batlantirish; 

reklama homiyligi; 

personalning firma libosi; 

kanselyariya jihozlari.