Mustaqillik yillarida O‘zbekistonda bozor munosabatlariga asoslan- gan

3.
 
Ijtimoiy-etik marketing konsepsiyasi 
yangi davr konsepsiyasi bo‘lib, firma 
nafaqat iste’molchini, balki atrof-muhit va jamiyatmanfaatlarini ko‘zlagan 
holda faoliyat yuritishi ko‘zda tutiladi. Batafsilroq tushuntiradigan bo‘lsak, 
masalan, firma iste’molchi xohishi va talabidan kelib chiqib, mahsulot ishlab 
chiqardi, ammo ishlab chiqarish jarayonida juda ko‘p chiqindilarni oqar 
suvga yoki atrof -muhitga tashlab zarar keltirdi. Aynan bunday noxush holga 
qarshi ijtimoiy-etik marketing konsepsiyasi ishlab chiqildi, shuning uchun 
barcha tovar va xizmat turlarini taklif etuvchilar bu konsepsiyaga rioya 
qilishlari shart. 
Ijtimoiy-etik konsepsiya esa iste’molni ratsionallashtirish, ishlab 
chiqarishni gumanizatsiyalash va atrof-muhit ekologik sofligini saqlash 
aynan shu konsepsiyaning falsafa va maqsadidir. 
F.Kotler bu konsepsiyani qo‘llashning shartlarini quyidagilardan iborat, 
deb ta’kidlaydi. 

Firmaning asosiy maqsadi xaridorlarning turli talablarini qondi- 
rishda jamiyat mafaatlariga mos holda bu vazifani bajarishga yo‘nal- 
tirishdan iborat. Masalan, tungi klublarni, kazino kabi jamiyat manfaatlariga 
zid keluvchi va qonunan man etilgan xizmat turlarini taklif etish va h.k. 
Ijtimoiy-etik konsepsiya esa iste’molni ratsionallashtirish, ishlab 
chiqarishni gumanizatsiyalash va atrof-muhit ekologik sofligini saqlash 
aynan shu konsepsiyaning falsafa va maqsadidir. 
F.Kotler bu konsepsiyani qo‘llashning shartlarini quyidagilardan iborat, 
deb ta’kidlaydi. 

Firmaning asosiy maqsadi xaridorlarning turli talablarini qondi- 
rishda jamiyat mafaatlariga mos holda bu vazifani bajarishga yo‘nal- 
tirishdan iborat. Masalan, tungi klublarni, kazino kabi jamiyat manfaatlariga 
zid keluvchi va qonunan man etilgan xizmat turlarini taklif etish va h.k. 

Firma muntazam ravishda izlanishda bo‘lib xaridorlar uchun yangi, 
zamonaviy, barcha yoshdagi iste’molchilarning talabini inobatga olgan holda 
innovatsion tovarlarni yaratishi zarur. 

Iste’molchi bilan doimiy ravishda aloqada bo‘lish orqali ularning 
potensial ehtiyoj va talablarini qondirish. 
6
Т.П.Прошкина. Маркетинг.ООО «Феникс», 2008 г. 

---

26 
Marketing konsepsiyalarining yuqorida keltirilgan tavsiflanishi bilan 
birga boshqa marketolog olimlarning ham bu borada o‘z fikr va mulohazalari 
mavjud. 
Masalan, S. Kolomiytsev marketing konsepsiyalarining 4 bosqichi- ni 
ajratib ko‘rsatadi. 
1- 
Tijorat 
yoki 
sotuv 
marketingi. 
2- 
Funksional 
marketing. 
3-
Marketing bozor konsepsiyasining boshqaruvi sifatida. 
4-
Axborotlashgan marketing. Bu tavsifda axborotlashgan marketing 
yangi bosqich bo‘lib, iqtisodiyotning globallashuvi sharoitida juda muhim 
hisoblanadi. Axborotlar oqimining o‘sishi firmaga o‘z faoliyati jarayonida 
juda ko‘p omillarni nazarda tutgan holda o‘z istiqbol rejasini, strategiya va 
taktikasini ishlab chiqishini talab etadi. Bilimlar innovatsiyasi bugungi kunda 
firmaning rahbari, texnologi, moliyachisi, marketologi, muhandisi va boshqa 
xodim va ishchilari uchun juda muhim bo‘lib, har qanday axborotdan 
xabardor bo‘lish, chet el bozorlari, mahsulotlari, texnologiyalarini bilish, 
ularni qo‘llash firmaningraqobatdoshligini va afzalliklarini oshirish omilidir.