Mustaqillik yillarida O‘zbekistonda bozor munosabatlariga asoslan- gan

Shaxsga oid omillar. 
Hayotning yetuklik davrida har bir individ 

---

174 
ma’lum psixologik «o‘tishlar» yoki «transformatsiyalar»ni boshidan 
o‘tkazadi. Marketologlar inson hayot siklini jiddiy o‘zgartiradigan holatlarga 
ajralish, beva qolish, qayta nikoh kabilar va ularningiste’molchilar tabiatiga 
ta’siriga alohida e’tibor qaratadilar. 
Mashg‘ulot turi va iqtisodiy ahvoli. Xaridorlarning tovar sotib 
olishlariga ularning mashg‘ulotlari turi katta ta’sir o‘tkazadi. Ishchi maxsus 
kiyim, oyoq kiyimi va ovqatini solish uchun konteyner sotib olishga majbur. 
Kompaniya prezidentining holati esa qimmatbaho kostyum, katta yaxta, avia 
uchishlar va shahardan tashqaridagi ustuvor klublarni taqozo etadi. 
Marketologlar aniq tovar va xizmatlarni sotib olishdan manfaatdorlarni 
kuzatib, ularning professional guruhlarini aniqlashga, kompaniyalar esa mos 
keluvchi mahsulot ishlab chiqarishni mo‘ljallashga urinadilar. Masalan, turli 
xil kompyuter dasturlarini ishlab chiqaruvchi kompaniyalar uchun maqsadli 
segment sifatida menejerlar, injenerlar, huquqshunoslar yoki shifokorlar 
guruhlari bo‘lishi mumkin. 
Iste’molchilarning tovar tanlashiga individning iqtisodiy ahvoli juda 
katta ta’sir ko‘rsatadi: 
Oladigan daromadi (darajasi, barqarorligi, kelib tushish chastotasi), 
omonatining miqdori, qarz majburiyatlari, kredit qobiliyati, shuningdek, 
mablag‘ yig‘ish va uni sarflashga munosabati shular jumlasidandir. Talab 
xaridorlarining 
daromadlariga 
bog‘liq 
bo‘lgan 
tovarlarni 
ishlab 
chiqaruvchilar aholining shaxsiy daromadlari o‘zgarishi, jamg‘armalari 
me’yori va foiz stavkalari kabi tendensiyalarni doimo kuzatib boradilar. Agar 
makroiqtisodiy ko‘rsatkichlar aholi daromadlari qisqargani haqida guvohlik 
bersa, yetkazib beruvchi kompaniya mahsulot xarakterini uning narxi, 
namoyish etilishi kabilarini o‘zgartirishi mumkin, bunda tovar iste’molchi 
uchun avvalgidek qiymatga egaligini ko‘rsatish ko‘zdatutilgan. 
8.1-jadval