Mustaqil ish mavzu: Tarmoq topologiyasi Guruh: Bajardi: Tekshirdi: Nukus 2022 tarmoq topologiyasi reja

Tarmoq topologiyalari
Tarmoqda kompyuterlarning ulanish va joylashish tartibi tarmoq topologiyasi deb ataladi. Topologiyani ishchi stansiyalar, serverlar va boshqa tarmoq qurilmalari tasvirlangan tarmoq haritasi bilan o’xshatish mumkin. Topologiya tanlovi tarmoqning umumiy imkoniyatlari, qo’llaniluvchi tarmoq qurilmalari, protokolllar, shuningdek kelgusida tarmoqni kengaytirish imkoniga ta’sir o’tkazadi. Fizik topologiya — tarmoqning fizik elementlari qay tarzda ulanishining tasviridir. Mantiqiy topologiya tarmoq ichidagi ma’lumotlarning o’tish yo’lini belgilaydi.
Tarmoqning besh turdagi topologiyalari farqlanadi:

• 
  umumiy shina;
  
• 
  yulduz;
  
• 
  halqa;
  
• 
  yacheykali;
  
• 
  aralash.
  

Umumiy shina (bus)
Bu holda barcha kompyuterlar ma’lumotlar shinasi deb nomlangan bir kabelga ulanadi. Paket tarmoqning bu qismiga ulangan barcha kompyuterlar tomonidan qabul qilinadi.

Tarmoq tezligi ko’p jihatdan umumiy shinaga ulangan kompyuterlar soni bilan belgilanadi. Bu kompyuterlar soni qancha ko’p bo’lsa, tarmoq shuncha sekin ishlaydi. Bundan tashqari, bunday topologiya, bir necha kompyuterlar tarmoqqa bir vaqtda ma’lumot uzatishga harakat qilgan vaqtda, turli kolliziyalar vujudga kelishiga sabab bo’ladi. Kolliziya – tarmoq ishi vaqtida sodir bo’luvchi normal holat. Kolloziyani taxlil qilish va bartaraf etish uchun barcha kompyuterlar kabelda payo bo’luvchi signallarni o’rganadilar. Agar uzatilayotgan va qabul qilinayotgan signallar bir-biriga mos kelmasa, kolliziya mavjudligi qayd etiladi. Kolliziyani sezgan kompyuterlar tarmoqqa 32-bitli jam - ketma-ketlik deb ataluvchi xabarni jo’natadi. Tarmoqqa ulangan kompyuterlar soni ortgan sari kolliziya paydo bo’lish ehtimolligi ortadi.
Suratda terminatorlar aks etgan. Bu qurilmalar tarmoq oxiriga o’rnatiladi va ma’lumotlar chetga chiqishidan himoyalaydi. Biror yerda kabel uzilsa, yoki tarmoqning biror chetiga terminator o’rnatilmasa, signal kabelning uzilgan joyidan yoki tarmoq oxiridan aks eta boshlaydi va aloqa uzilishi kelib chiqadi.
“Umumiy shina” topologiyasini qo’llashning avzalliklari:
-  kabel tejaladi;
-  oson kengaytiriladi;
-  soda va kafolatli.
Asosiy kamchiliklar:

• 
  Kabelning ishdan chiqishi tarmoq ishini to’xtatadi;
  
• 
  Ma’lumotlarning ko’pligi o’tkazish qobiliyatini pasaytiradi;
  
• 
  Tarmoqda kompyuterlar soni ortishi kolliziya paydo bo’lish htimolligini oshiradi.
  
• 
  Har bir kompyuter tarmoq bo’ylab uzatiluvchi ma’lumotlarni olishi mumkin.