Mustaqil ish Fargʻona davlat universiteti Zootexniya fakulteti

Jabra orqali nafas oluvchilar (Branchiata) — boʻgʻimoyoqlilar kenja tipi; 1 sinf — qisqichbaqasimonlarni oʻz ichiga oladi. Birlamchi suv hayvonlari, ayrim turlari quruqlikda yashashga moslashgan. Odatda jabralar orqali nafas oladi. J. o. n. o. jabrasi oyoklari epipodat oʻsimtasi yoki shaklan oʻzgargan oyoqlar hisoblanadi. Juda mayda turlarida jabra boʻlmaganligi uchun tana yuzasi orqali nafas oladi. Qurukliqda yashashga moslashgan ayrim turlari (zahkashlar)da oʻziga xos traxeyalar boʻladi. J. o. n. o.ning boshida 2 juft moʻylovlar — antennula va antennalar boʻladi. Shuning uchun ularni baʼzan 2 juft moʻylovlilar (Dian-tennata) deb ham ataladi.

• Xelitseralilar (Chelicerata) -boʻgʻimoyoqlilar tipiga mansub umurtqasiz hayvonlar kenja tipi. Uz. 0,05 mm dan (ayrim kanalar) 1,8 m gacha (kazilma evriptidlar). X.ning boshi va 6 ta, koʻkrak boʻgʻimi qoʻshilib, boshkoʻkrakni hosil qiladi. Qorin qismi 12 boʻgʻimdan, sodda X.da oldingi qorin (7 boʻgʻim) va keyingi qorin (5 boʻgʻim)dan iborat (chayonlar). Boshkoʻkraqda 6 juft oʻsimta bor, ulardan oldingi 2 juft ogʻiz teshigi oldida (xelitseralar) va orqasida (pediapalpalar), keyingi 4 jufti yurish oyoqlari hisoblanadi. Qorin oyoqlari qoldigʻi oʻzgarib jabralar, oʻpka, taroqsimon oʻsimtalar, oʻrgimchak soʻgallarini hosil qiladi. 2 sinf: merostomalar va oʻrgimchaksimonlarga boʻlinadi. Merostomalar, asosan, dengizlarda yashaydi; koʻpchiligi qirilib ketgan. X. ning 54000 ga yaqin turi mavjud.

• QILICHDUMLILAR (XIPHOSURA) SINFI
• Qilichdumlilar - juda kam uchraydigan qadimgi dengiz hayvonlari. 
• Paleozoy erasida keng tarqalgan, keyinchalik qirilib ketgan. Hozirgi davrda 
• ulardan faqat 5 tori tarqalgan. Uzunligi 50-90 sm ga yetadi.
• Tashqi tuzilishi. Qilichdumlilaming keng va yassi tanasi ikki bo'lim: 
• yaxlit boshko'krak va qorindan iborat. Qorin boshko'krak bilan har­
• akatchan qo'shilgan bo‘lib, 6 juft plastinkasimon jabraoyoqlarga ega. 
• Qomining keyingi uchida harakatchan uzun dum o'simtasi joylashgan

•