Mustaqil ish bajardi: shahzod abdullayev Mavzu: Quyma qotishmalarni tozalash

Mustaqil ish

bajardi: shahzod abdullayev

Mavzu: Quyma qotishmalarni tozalash

Reja:

1.Quymakorlik

2.Quyma qotishmalarni tozalash metodlari

3. Tozalash

4. Tozalash jarayonlarining fizik-kimyoviy asoslari

• Metallurgiya — fan va texnikaning hamda sanoatning ma‘dan va boshqa materiallardan metallar olish jarayonlarini, shuningdek, metall qotishmalarning kimyoviy tarkibini, strukturasini, binobarin, xossalarini o‗zgartirish bilan bog‗liq bo‗lgan jarayonlarni qamrab oluvchi sohasidir. Quymakorlikda suyuq holatdagi quyma qotishmalar tayyorlash va ulami ma‘lum tarkibli hamda talab etilgan xossali holatga yetkazish jarayonlari metallurgiyaga kiradi.

Quymakorlikda qotishmalarni suyuqlantirib olish jarayonlarining klassifikatsiyasi.

• Oksidlanish-qaytarilish reaksiyalari yordamida tozalash bevosita suyuqlanti-ruvchi pechlarda amalga oshiriladi. Masalan, suyuqlantirilgan 2 metallni 7 pechda tozalash ma‘lum tarkibli (PR = SH ∪ P) 3 qo‗shimcha shlak hosil qilib amalga oshiriladi. Pechdan tashqarida tozalashni sintetik shlak yordamida amalga oshirish mumkin. Sintetik shlak maxsus shlakni suyultirish pechlarida suyuqlantirib olinadi, so‗ngra cho‗michga quyiladi va unga 2 cho‗michdan metall quyiladi. U 3 shlak bilan aralashib, zararli aralashmalardan tozalanadi. Gazlar yuborib tozalash usuli xuddi shunday tozalash mexanizmiga ega. Gaz yo trubka orqali ust tomondan, yo cho‗michdagi g‗ovak po‗kak orqali beriladi

• Tozalash deganda metallarni zararli qo‗shilmalardan tozalash tushuniladi. Undan birlamchi metallurgiyada hamda qotishmalar va metallarni ikkinchi marta suyuqlantirishda ham foydalaniladi. Tozalashning pirometallurgik, elektrolitik va kimyoviy metodlari bir- biridan farq qiladi. Quymakorlikda yuqori temperaturada amalga oshiriladigan va zararli aralashmalarning bir fazadan boshqasiga o‗tishi bilan bog‗liq bo‗lgan pirometallurgik usul keng tarqalgan; bir fazadan boshqasiga o‗tishga oksidlanish—qaytarilish reaksiyalari, aralashmalarni boshqa faza bilan adsorbsiyalash (adsorbsion usul) yoki qo‗shilmalarning metallda bo‗lish sharoitlarini o‗zgartirish, masalan, vakuumdan foydalanish (bu usul ba‘zan noadsorbsion usul deb ataladi) yordamida erishiladi.

• Tozalash samaradorligi termodinamik va kinetik faktorlar qanchalik to‗g‗ri hisobga olingan va tanlangan tozalash usulida jarayon mexanizmi qo‗yilgan masalaga qanchalik javob berishiga bog‗liq bo‗ladi. Tozalash usuli kо‗rib o‗tilayotgan jarayonning imkoniyatlarini termodinarnik analiz qilish, uning mexanizmini analiz qilish va uning parametrlarini kinetika jihatidan aniqlash asosida tanlanadi.

Foydalanilgan adabiyotlar

• 1. I.Nosirov. Materialshunoslik.-T.: «O‘zbekiston» 2002.
• 2. V.A.Mirboboyev. Konstruksion materiallar texnologiyasi.-Т.: «O‘qituvchi» 2004.
• 3. A.S.Iskandarov. Materiallami kesib ishlash, kesuvchi asboblar va stanoklar.- T.: «Fan va texnologiya» 2004.
• 4. Rasulov S.A., Grachev V.A., Quymakorlik Metallurgiyasi.