Mustaqil ish 3

Kommutatsiyaqonunlarivaboshlang‘ichshartlar

Yuqorida bayon etilgan elektr yoki magnit maydonining energiyasi o‘z qiymatini sakrab o‘zgartira olmasligi to‘g‘risidagi mulohazalar induktivlikdagi ilashish oqimining va sig‘imdagi elektr zaryadning uzluksizlik prinsipini ifodalaydi va kommutatsiya qonunlari deb ataladi.

Ilashishmagnitoqiminingsakrabo‘zgaraolmasligi

_{u }d
^L dt
^tenglik

bajarilmasligidan kelib chiqadi, chunki aks holda induktivlikda cheksiz katta kuchlanishpaydobo‘lishilozimedi,buesafizikma'nogaegaemas.Buprinsip asosida kommutatsiyaning birinchi qonuni quyidagicha ta'riflanadi:
Tarkibida induktiv g‘altak bo‘lganhar qanday shoxobchada tok vamagnit oqimi kommutatsiya paytida undan bevosita oldingi qiymatlarini saqlaydivakommutatsiyadankeyinanashuqiymatlaridanboshlabo‘zgaradi yokiboshqachaaytgandainduktivlikdagitokvamagnitoqimio‘zqiymatini

sakrab o‘zgartira olmaydi. Bu qonun matematik jihatdan quyidagicha yoziladi:

^{iL(0)iL(0)},
Ф(0_)Ф(0)
(7)

buyerda^{iL(0),iL(0),Ф(0),Ф(0)}-mosravishdainduktivlikdagitokvamagnit
oqiminingkommutatsiyadanoldingivakommutatsiyapaytidagiqiymatlari.

Xuddishukabielektrzaryadiningsakrabo‘zgaraolmasligi
i_C^dq
dt

tenglik bajarilmasligidan kelib chiqadi, chunki aks holda kondensatordan cheksiz katta tok o‘tishi lozim edi, bu esa fizik ma'noga ega emas. Bu prinsipdan kommutatsiyaning quyidagi ikkinchi qonuni kelib chiqadi:
Kondensatorli har qanday shoxobchada kuchlanish va zaryadkommutatsiya paytida undan bevosita oldingi qiymatlarini saqlaydi va kommutatsiyadan keyin ana shu qiymatlaridan boshlab o‘zgaradi yoki boshqacha aytganda sig‘imdagi kuchlanish va zaryad kommutatsiya paytida o‘z qiymatini sakrab o‘zgartira olmaydi:

u_C(0_)u_C(0)_,
^{q(0)q(0)}, (8)

bu yerda
u(0),
C 
u(0),
C
q(0),

^q(0)- kondensatordagi kuchlanish va

zaryadning mos ravishda kommutatsiyadan avvalgi va kommutatsiya paytidagi qiymatlari. Shuning bilan birga qayd etib o‘tish lozimki, ideal parametrli zanjirlarda qarshilik va sig‘imdagi toklar, qarshilik va induktivlikdagi kuchlanishlar qiymatlari sakrab o‘zgarishi mumkin.
Kattalik(i,u,e,B,Фvah.k.)larvaularhosilalariningkommutatsiya

(t0)
paytidagi qiymatlari ularning boshlang‘ich qiymatlari yoki

boshlang‘ichshartlaridebataladi.
Agarbevositakommutatsiyadan(o‘tkinchijarayonboshlanishidan)avval

i_L(0_)0
_va u_C(0_)0
(nol boshlang‘ich shartlar) bo‘lsa, u holda

kommutatsiyadankeyingiboshlang‘ichpaytdainduktivlikuzuqshoxobchaga, sig‘im esa qisqa tutashgan shoxobchaga teng kuchli bo‘ladi. Agar

kommutatsiyadan avval
^iL(0)0 va
u_C(0_)0
(nol bo‘lmagan

boshlang‘ichshartlar)bo‘lsa,uholda
t0
paytdainduktivlik
i_L(0)
tok

manbayiga,sig‘imesa
u_C(0)
EYKmanbayigatengkuchlibo‘ladi.

Bog‘liqbo‘lmaganboshlang‘ichshartlarkommutatsiyamomentigaqadarzanjirdato‘planganelektrvamagnitmaydonlarienergiyalarinixarakterlaydi va o‘tkinchi jarayonlarni hisoblash uchun ularni albatta inobatga olish lozim bo‘ladi.
Shoxobchalangan elektr zanjirlaridagi o‘tkinchi jarayonlarni hisoblashda bog‘liq bo‘lmagan boshlang‘ich shartlardan tashqari bog‘liq boshlang‘ich shartlardanfoydalaniladi.Bushartlargatok,kuchlanishvaularhosilalarining
^t0paytdagiqiymatlarikiradi.

5.