Мустақил иш бажарди

ЎЗБЕКИСТОН РЕСПУБЛИКАСИ ОЛИЙ ВА ЎРТА МАХСУС ТАЪЛИМ ВАЗИРЛИГИ
ТОШКЕНТ ДАВЛАТ ИҚТИСОДИЁТ УНИВЕРСИТЕТИ

Мавзу:Таълимни бошқариш ва уни молиялаштириш
МУСТАҚИЛ ИШ
Бажарди:______________________
Текширди:____________________
Toshkent-2020

Режа

• Таълим жараёнини бошқариш тушунчаси
• Таълимни бошқариш тизимини яратиш асослари
• Жаҳонда таълимни молиялаштириш
• Жаҳонда таълимни молиялаштиришнинг замонавий моделлари
• Талабаларни молиявий қўллаб-қувватлаш тизимлари

1. Таълим жараёнини бошқариш тушунчаси.
Жадал суръатларда ўзгараётган ҳозирги технологик дунёда рақобатдаги устунликлар меҳнат ресурсларининг сифатига ва инсон капиталига инвестицияларга кўп жиҳатдан боғлиқ. Буларнинг барчаси таълим (мактаб, ўрта касб-ҳунар, олий ва олий ўқув юртидан кейинги таълим) воситасида ва ҳар бир инсон ўз касбий даражасини узлуксиз ошириши йўли билан таъминланади.
Сўнгги йилларда ўқимишлилик, билимлардан иқтисодий устунлик сифатида фойдаланиш кўникмаси турли иқтисодий тизимларнинг рақобатбардошлигини белгиловчи энг муҳим омилга айланди. Кўпгина мутахассислар фикрига кўра, ривожланган таълим тизими рақобатбардошлик даражасини белгиловчи муҳим омиллардан бири ҳисобланади.
Иқтисодий тизимлар рақобатбардошлик даражасининг ошишида таълим ролининг кучайиши бир қанча омиллар билан белгиланади. Биринчи – жамият ҳаётида ахборот ролининг ўзгариши билан. Ахборот одатдаги моддий, энергетика ресурслари каби стратегик ресурсга айланади.
2. Таълимни бошқариш тизимини яратиш асослари.
“Бошқарув” тушунчаси одатда тизимнинг бир ҳолатдан бошқа, янада сифатлироқ ҳолатга ўтиши сифатида тавсифланади. Бу ерда икки жиҳатга эътиборни қаратиш лозим. Биринчи – тизимни сақлаб қолиш, унинг барқарорлигини қувватлаш мақсадида бошқариш (маъмурий бошқарув). Иккинчи – тизим янги сифат ҳолатига ўтишини таъминловчи бошқарув, яъни муттасил ривожлантириш.
“Бошқарув” тушунчаси одатда тизимнинг бир ҳолатдан бошқа, янада сифатлироқ ҳолатга ўтиши сифатида тавсифланади. Бу ерда икки жиҳатга эътиборни қаратиш лозим. Биринчи – тизимни сақлаб қолиш, унинг барқарорлигини қувватлаш мақсадида бошқариш (маъмурий бошқарув). Иккинчи – тизим янги сифат ҳолатига ўтишини таъминловчи бошқарув, яъни муттасил ривожлантириш.
Жаҳон амалиётида таълим жараёнининг ривожланишига ва таълим муассасаси сифат жиҳатидан янги даражага кўтарилишига имконият яратувчи бошқарувни йўлга қўйиш ва амалга ошириш масаласи кун тартибига яқинда қўйилгани йўқ. Педагогик жараённинг, таълим олувчининг, ўқитувчи касбий ва шахсий фазилатларининг ҳамда янги ижтимоий- иқтисодий шароитларда бошқарув фаолияти мазмунининг ривожланишини таъминловчи бошқарув зарур.
Жаҳон амалиётида таълим жараёнининг ривожланишига ва таълим муассасаси сифат жиҳатидан янги даражага кўтарилишига имконият яратувчи бошқарувни йўлга қўйиш ва амалга ошириш масаласи кун тартибига яқинда қўйилгани йўқ. Педагогик жараённинг, таълим олувчининг, ўқитувчи касбий ва шахсий фазилатларининг ҳамда янги ижтимоий- иқтисодий шароитларда бошқарув фаолияти мазмунининг ривожланишини таъминловчи бошқарув зарур.
“Бошқарув” тушунчаси одатда тизимни бир ҳолатдан янада сифатлироқ бўлган бошқа ҳолатга ўтказиш, яъни муттасил ривожланиш сифатида тавсифланади. Таълим соҳасида норматив ҳужжатларда ўз аксини топган муайян сиёсатсиз ривожланиш ҳақида гапириш мушкул.
“Бошқарув” тушунчаси одатда тизимни бир ҳолатдан янада сифатлироқ бўлган бошқа ҳолатга ўтказиш, яъни муттасил ривожланиш сифатида тавсифланади. Таълим соҳасида норматив ҳужжатларда ўз аксини топган муайян сиёсатсиз ривожланиш ҳақида гапириш мушкул.