Muqumiy nomidagi

Xulosa__________________________________________________________25


Adabiyotlar ro`yxati_______________________________________________26
Kirish
Mavzuning dolzarbligi ta’limiy islohotlar jarayonida jahon andozalariga mos keluvchi uzluksiz ta’lim tizimini yaratish, uning samaradorligini yuqori bosqichlarga ko‘tarish masalalarining ijobiy hal etilishiga erishish dolzarb pedagogik vazifalar sifatida kun tartibiga qo‘yildi. Ilg‘or mamlakatlar ta’lim tajribalarini o‘rganish asosida so‘nggi yillarda ta’lim samaradorligini ta’minlovchi muhim omil – o‘qitish metodlarini qo‘llashda o‘ziga xos yo‘ldan borish, jarayonga pedagogik texnologiyalarini olib kirish orqali ta’lim-tarbiya jarayoni imkoniyatlari yanada kengaytirish muhim ekanligi tobora keng anglab borilayotgan haqiqatdir. 2017 yil 1 avgustdagi “Nogironlarni davlat tomonidan qo‘llab–quvvatlash tizimini yanada takomillashtirish chora-tadbirlari to‘g‘risida”gi O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining farmoyishi nogironlarni davlat tomonidan qo‘llab – quvvatlash, ularni to‘laqonli ta’lim olishi, jamiyat tomonidan qo‘llab – quvvatlanishi, ularni sog‘lomlar qatorida jamiyatga uyg‘unlashib, ijtimoiy hayotda moslashib ketishiga oid chora-tadbirlarni takomillashtirishni ko‘zda tutadi. 2017-2021 yillarda O‘zbekiston Respublikasini yanada rivojlantirishni beshta ustuvor yo‘nalishi bo‘yicha “Harakatlar strategiyasi”ning to‘rtinchi ustuvor yo‘nalishida “aholini ijtimoiy himoya qilish, nogiron, aholining boshqa ehtiyojmand toifalarni davlat tomonidan qo‘llab-quvvatlanishi ”ni kuchaytirishga alohida e’tibor berildi<sup>1</sup>.Barcha tarixiy davrlarda milliy maxsus ta'lim tizimlarining rivojlanishi mamlakatning ijtimoiy-iqtisodiy tuzilishi, davlat va jamiyatning qadriyat yo'nalishlari, rivojlanishida nuqsoni bo'lgan bolalarga nisbatan davlat siyosati, umuman ta'lim sohasidagi qonunchilik, maxsus pedagogika fanning rivojlanishiga turtki bo`ladi. Mahalliy maxsus ta'lim tizimining tarixi yarim asrdan ko'proq vaqtni tashkil etadi. Ushbu davrda maxsus psixologiya va pedagogikaning turli sohalarida nazariy asoslari ishlab chiqildi, tabaqalashtirilgan maxsus ta'lim tizimi rivojlandi.
Bugungi kunda zamonaviy maxsus pedagogika maxsus ta'lim ehtiyojlari bo'lgan bolalar kunining an'anaviy ravishda mavjud bo'lgan maxsus ta'lim muassasalari tizimi bilan bog'liq ravishda tarixan shakllangan fan sohalaridan iborat. Mamlakatning statistik ma'lumotlarining tabiati, shuningdek, uning sivilizatsiya darajasi, undagi tibbiy, ijtimoiy va pedagogik yordam sifati bilan belgilanadi. Rivojlanish darajasi past bo'lgan mamlakatlarda qo'pol organik kasalliklar, intelektida, ko'rish va eshitishda buzilish birinchi o'rinda turadi. Ta'lim darajasi yuqori bo'lgan mamlakatlarda (Finlyandiya, Shvetsiya, AQSh, Germaniya) chastotadagi birinchi o'rinlardan birini o'ziga xos ta'lim qiyinchiliklari egallaydi. Turli ruhiy buzulishlar, nutqning buzilishi, o'qish, yozish, matematikada qiyinchiliklar kuzatiladi. Rivojlanayotgan mamlakatlarda bunday qoida buzarliklarning mavjudligi statistikani aks ettirmaydi, chunki bolalar aholisining savodsizligi ustunlik qiladi. Shunga qaramay, bugungi kunda statistika asosiy yosh guruhlari doirasidagi turli toifadagi rivojlanish anomaliyalari o'rtasidagi barqaror foizni ko'rsatadi. Shunday qilib, bolalar yosh guruhida tarqalish darajasi bo'yicha birinchi o'rinni ta'lim muammolari bo'lgan bolalar egallaydi (40% dan ortiq); ikkinchi o'rin-aqlning buzilishi bilan (taxminan 20%), uchinchisi-nutqning buzilishi bilan (shuningdek, taxminan 20%), qolgan buzilishlar birgalikda 20% dan kam. Insonning jismoniy yoki ruhiy sohasidagi kamchiliklarning o'zi ham nisbatan barqaror ko'rsatkichlarga ega, bu esa davlatning ijtimoiy siyosatida, ta'lim, sog'liqni saqlash, ijtimoiy himoya tizimini tashkil etishda, ushbu ijtimoiy sohalarni moliyalashtirish va rivojlantirishni rejalashtirishda statistik ma'lumotlarga tayanishga imkon beradi. Turli mamlakatlarda rivojlanishida nuqsoni bo'lgan bolalarni statistik kuzatish va hisobga olish usullarining xilma-xilligiga va bunday bolalar bilan ishlash tizimiga qaramay, bunday ish tajribasini o'rganish va bunday bolalarning ta'lim tizimini taqqoslash maqsadga muvofiqdir.